حسین کنعانی مقدم - مدیر پروژه تونلهای بلند و عمیق آزادراه تهران- شمال و مدیرعامل گروه مهندسی مشاور لانیز

مدیریت پروژه در طراحی و ساخت تونل‌های بلند عبارتست از فرآیند لازم برای اطمینان از سازگاری پروژه با نیازهای پیش‌بینی شده که شامل تمام فعالیت‌های مدیریتی لازم برای تأمین کیفی سیاست‌ها، اهداف، مسئولیت‌ها و اجرای عملی آنها بوسیله برنامه‌ریزی کیفی، کنترل کیفی، ارزیابی کیفی و توسعه کیفی در یک سیستم کیفی است. بر اساس استاندارد بین‌المللی ISO 9001 فرآیند مدیریت طراحی و ساخت تونل‌ها از مراحل مختلفی از جمله سازمان پروژه، خلاصه قراردادها، کنترل طراحی، کنترل نقشه‌ها و متون، کنترل مراحل ساخت، بازرسی و آزمایش‌های لازم، کنترل ابزار و تجهیزات آزمایشگاهی، کنترل و اصلاح محصولات، کنترل حمل و نقل و انبار مواد، کنترل کیفیت، آموزش و روش‌های آماری تشکیل شده است. هر یک از این مراحل خود نیز از زیر مجموعه‌هایی تشکیل شده است که در متن این مقاله به آن اشاره شده است. گروههای کاری مختلفی زیر نظر مدیر پروژه فعالیت خواهند کرد که مدیر کیفیت و کنترل پروژه در رأس امور قرار دارند. گرچه این مدیریت‌ها مستقیماً بر سایر مدیریتها نظیر مدیریت ساخت، مدیریت قراردادها، مدیریت نظارت و طراحی، نظارت مستقیم ندارند اما بازوهای توانای مدیریت پروژه در نظارت بر کنترل برنامه‌ها، پیشرفت کار، کنترل قیمت، کنترل تغییرات احتمالی و کنترل متون و نقشه‌ها محسوب می‌شوند. در پروژه‌هایی نظیر تونلهای بلند ضروری است مدیریت سیستم کیفی از ابتدا مشخص و روند نظارت بر کیفیت انجام امور نیز تعیین و به اجرا در آید. در تنظیم برنامه‌ها باید مرور مراحل قبلی و امکان تغییر و اصلاح آنها در صورت نیاز پیش‌بینی گردد. مدیریت‌های طراحی، تدارک لوازم و ماشین‌آلات، چگونگی خرید و نحوه پذیرش کیفیت آنها نیز می‌باید از ابتدای تنظیم قراردادها مدنظر قرار گیرد. کنترل تجهیزات اندازه‌گیری و نظارت بر ساخت تونل اکتشافی و تونل‌های اصلی بحث مفصلی است که نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت. خرید تجهیزات، لوازم و مواد مورد نیاز ممکن است منشأ خارجی و یا داخلی داشته باشد. لزوم مطابقت آنها با معیارهای پذیرفته شده و نحوه کنترل و بازرسی آن قبل از تحویل نهایی و ضمانت‌های لازم می‌بایست در تنظیم قراردادها و اجرای آن پیش‌بینی گردد. موضوع آموزش‌های لازم به پرسنلی که در حین ساخت نصب، راه‌اندازی و راهبری سیستم فعال خواهند بود می‌باید به نحو شایسته‌ای پیش‌بینی گردد. در اجرای تمام مراحل پروژه می‌باید از سیستم‌های آماری واحدی استفاده شود تا برآورد نتایج نهایی و مقایسه آنها با یکدیگر امکانپذیر باشد. عدم توفیق در تنظیم قراردادهای مناسب و عدم نظارت دقیق بر اجرای آنها قطعاً نتایج منفی جدی ببار خواهد آورد. در مقاله حاضر سعی شده است ضمن معرفی مدیریت پروژه گزارشی درخصوص مدیریت پروژه در طراحی و ساخت یک تونل بلند ارائه گردد.