سیدابوالقاسم حقایقی مقدم - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی ، مشهد - مج
امیرحسین شیرانی راد - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر - بخش تحقیقات دانه

به منظور تاثیر سطوح مختلف آبیاری بر کارایی مصرف آب، کمیت و کیفیت کلزا طرحی در قالب بلوک های کامل تصادفی بصورت اسپلیت پلات با عامل اصلی مقدار آب آبیار درچهار سطح 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی گیاه و عامل فرعی چهار رقم کلزا طی سالهای 84-1382 در مزرعه تحقیقاتی 400 هکتاری موسسه تحقیقاتی اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج به اجرا در آمد. طول کرت های آزمایش 4 متر و عرض آنها 10/2 متر بود. هر کرت شامل 16 خط کاشت با فاصله 60 سانتی متر بودکه روی هر پشته دو ردیف کلزا کشت گردید. در هر کرت چهار ردیف کاشت به هر یک از رقم ها اختصاص یافت.نتایج حاصل از دو سال انجام آزمایش نشان داد: 1- عملکرد دانه کلزا تحت تاثیر معنی دار مقدار آب مصرفی قرار دارد. بطوری که هر میزان اعمال تنش در طول دوره رشد (پس از مرحله سبز شدن) موجب کاهش معنی دار عملکرد گردیده، و رابطه تغییرات عملکرد – آب بصورت معادله درجه دو Y=0.0001W2+0.433W+1101.6 با ضریب همبستگی (R2) برابر 0/95 می باشد. دراین رابطه عملکرددانه (Y) بر حسب کیلوگرم در هکتار و حجم آب مصرفی (W) بر حسب متر مکعب در هکتار است. درصد روغن دانه تحت تاثیر مقدار آبیاری و نوع رقم قرار نگرفت . بنابراین بر اثر تغییرات این دو عامل تفاوتی در مقدار آن بوجود نمی آید. 2- درصد روغن دانه تحت تاثیر مقدار آبیاری و نوع رقم قرار نگرفت. بنابراین بر اثر تغییرات این دو عامل تفاوتی در مقدار آن بوجود نمی آید. 3- از نظر شاخص کارایی مصرف آب، رقم لیکورد با مقدار 1/261 کیلوگرم دانه به ازای یک متر مکعب و سطح آبیاری 75% با 1/226 کیلوگرم بر متر مکعب آب مصرفی، بیشترین مقادیر را به خود اختصاص دادند. 4- رقم لیکورد به عنوان بهترین رقم در شرایط بدون تنش ابی، و رقم اکاپی به عنوان بهترین رقم در شرایط تنش ابی برای مناطق با اقلیم معتدل مانند کرج قابل توصیه هستند. همچنین می توانم کلزا را با پذیرش کاهشی حدود 10% در عملکرد دانه، به اندازه 25% کمتر از نیاز آب یدر طول دوره رشد (به استثنای مرحله جوانه زنی وسبز شدن) آبیاری نمود و به بالاترین کارایی مصرف آب در تولید این محصول دست یافت.

ارقام کلزا ، مقادیر ابیاری ، کارایی مصرف آب ، عملکرد