حمیدرضا کوهستان نجفی - کارشناس ارشد پژوهشی موسسه تحقیقات آب
جواد برادر یاوری - کارشناس شرکت مدیریت منابع آب ایران

دشت مرند از لحاظ اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی دارای اهمیت زیادی می باشد و با توجه به وضعیت منطقه و برداشت بی رویه از سیستم آبخوان ذخیره این آبخوان به دشت کاهش یافته و این روند نیز همچنان ادامه داشته است بگونه ای که این دشت هم اکنون جزء دشتهای ممنوعه کشور محسوب می گردد. این تحقیق در راستای مدیریت منابع آب دشت مرند، با هدف شناسایی کلیه مولفه های موثر بر سیستم بوده است. در این راستا با استفاده از یافته های فصول پیشین مانند گرادیان بارندگی، گرادیان حرارتی ارقام متوسط بارندگی سالانه ، ارتفاعات دشت و بر اساس ایستگاه های معرف، تراز پیزومتیک و ... و بررسی مشخصات و وضعیت ابخوان آبرفتی، مخازن آبرفتی ، شکل و جنس سنگ کف، نوع و ضخامت آبرفت در منطقه مورد مطالعه، نفوذ به ابخوان ، بیلان هیدروکلیماتولوژی و بیلان آب زیر زمینی تهیه گردید. در ادامه با توجه به روشهای موجود (هیل، هاردینگ و ...) و استفاده از داده و اطلاعات موجود، میزان برداشت مجاز از ابخوان براورد شده است . قابل ذکر است که حداکثر کارایی این روشها زمانی است که شرایط مربوط به برداشت از ابخوان و همچنین منابع تغذیه کننده آن تغییرات چندانی نداشته باشد ولی با توجه به اینکه بطور کلی درکشور ما ایران برداشت از ابخوان ها و تقاضای استفاده از این منابع بصورت سالانه رشد زیادی را نشان می دهد و همچنین با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه و شرایط اقلیمی و ... درمنابع ورودی نیز تغییرات قابل ملاحظه ای دیده می شود سعی بر این گردید تا علاوه بر استفاده از روشهای موجود روش جدیدی طراحی گردد (روش برآورد نسبت بهینه بارندگی به تخلیه) که در آن با توجه به میزان تغذیه سالانه (وضعیت بارندگی)، میزان برداشت از آبخوان بگونه ای تعیین گردد که تغییر قابل ملاحظه ای در ذخیره استاتیک آبخوان ایجاد نگردد و به عبارتی در دراز مدت مشکل افت در آبخوان و مسائل حاشیه ای آن ایجاد نگردد.

آبخوان ، برداشت بی رویه ، کاهش ذخیره ، مدیریت ، برداشت مجاز ، نسبت بهینه بارندگی به تخلیه