سعید حمزه - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز
هادی معاضد - استادیار گروه آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز

آبی که در طبیعت یافت می شود اغلب حاوی ناخالصی هایی می باشد. گاهی وجود این ناخالصی ها مانع استفاده بهینه از آب می باشد، به همین منظور برای تشخیص و حذف ناخالصی های موجود در آب، پارامترها و شاخصهای مختلفی ارائه گردیده است، که می توان با اندازه گیری پارامترهای مذکور و با استفاده از نتایج حاصله، از بروز خطرات مختلف و اتلاف منابع مالی جلوگیری بعمل اورد. دو مشکل اساسی و مشترک موجود در اکثر سیستمهای ابی پدیده خوردنگی و تشکیل رسوب می باشد که در قسمتهایی از سیستم های آبی مثل لوله ها ، تبدیلات ، پمپها و اجزای مختلف صنایع و کارخانه جات می تواند باعث بروز مشکلاتی گردد. به همین دلیل لازم است در این سیستمها برنامه دقیقی برای کنترل وضعیت آب از لحاظ خوردگی و رسوبگذاری وجود داشته باشد تا بتوان در صورت لزوم با اعمال روشهایی مشکلات فوق را به حداقل رسانید. در این راستا در این مقاله ابتدا تعریفی کلی از رسوبگذاری وخورندگی و اهمیت اطلاع از میزان این شاخصها در منابع مختلف آبی ارائه شده است، سپس علل مختلف خورندگی و رسوب گذاری و راه های پیشگیری از انها شده است، در این رابطه اندیس های لانژیله و ریزنر که کاربرد بیشتری در صنایع دارند، معرفی شده اند. سپس به بررسی میزان این شاخصها در آب رودخانه کارون در بازه شوشتر – اهواز در سالهای 83 و 84 پرداخته شده است. بدین منظور از چهار ایستگاهی که مستقیما در حریم رودخانه کارون احداث شده اند استفاده گردیده است. این ایستگاه ها عبارتند از : شوشار ، عرب حسن، ملاثانی و اهواز. به منظور انجام این تحقیق آمار مربوط به ایستگاه های فوق از اداره کل امور آب استان خوزستان (آزمایشگاه کیفیت آب) اخذ گردید. سپس شاخصهای لانژیله و ریزنر برای ایستگاه های مختلف و در ماه های مختلف سالهای 83 و 84 با استفاده از آمار و روابط موجود محاسبه گردید و نتایج با ترسیم نمودارهایی ارائه شده است. نتایج نشان داد که مقادیر شاخصهای لانژیله و ریزنر در ایساگاه های مختلف تغییرات قابل ملاحظه ای نداشته و تقریبا این مقادیر برای شاخص لانژیله در حدود 0/3 تا 0/4 و برای شاخص ریزنر در حدود 7 بوده است. که نشانگر این می باشد که آب رودخانه کارون در این بازه نسبتا خورنده و کمی رسوبگذار می باشد.

رسوب گذاری ، خورندگی ، شاخص های لانژیله و ریزنر ، رودخانه کارون (بازه شوشتر - اهواز)