محمد فیضی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
بهروز مصطفی زاده - دانشیار گروه آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان
سیدفرهاد موسوی - استاد گروه آب، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

یکی از مشکلات اساسی فعالیتهای کشاورزی در نواحی آب و هوایی گرم و خشک کشور، وجود منابع آب با کیفیت نامناسب است. وجود ابهای شور موجب محدودیت در توسعه کشاورزی و عدم استفاده بهینه از منابع آب و خاک می گردد. لذا بهره برداری از این قبیل منابع نیازمند اعمال مدیریت های ویژه ای است تا ضمن دستیابی به تولید بهینه، به کشاورزی پایدار دست یافت. بمنظور بررسی مدیریتهای مختلف کاربرد ابهای شور سه تیمار کیفیت آب آبیاری Q3,Q2, Q1 (با میانگین شوری های 1/7، 9 و 12/5 دسی زیمنس بر متر) و دو تیمار مدیریت آبیاری GU (کاربردد آب شیرین با شوری حدود 1/7 دسی زیمنس بر متر در مرحله جوانه زدن و استقرار گیاه و از این مرحله تا پایان فصل زراعی کاربرد آب با سه شوری فوق الذکر) و تیمار GQ (آبیاری یکنواحت با شوری های فوق الذکر از ابتدا تا انتهای فصل) در چهار تکرار بهصورت طرح آمای بلوکهاعی کامل تصادفی در قالب اسپلیت پلات در ایستگاه تحقیقات زهکشی و اصلاح اراضی کشاورزی رودشت اصفهان بر روی گندم پاییزه رقم جدید M-73-18 (سپاهان) موردآزمون قرار گرفت. به استناد نتایج حاصل شده تیمارهای مختلف شوری آب در صفات عملکرد دانه، عملکرد کاه، طول خوشه و ارتفاع گیاه در سطح احتمال آماری 1 درصد، در صفات وزن هزار دان و سطح برگ در سطح 5 دصد معنی دار بود. مقایسه میانگین صفات مختلف تیمارهای شوری آب آبیاری حاکی است که افزایش شوری آب آبیای در همه صفات اندازه گیری شده بجز پروتئین دانه باعث کاهش عملکرد شده است. اما با افزایش شوری پروتئین دانه افزایش یافته است. عملکرد دانه در تیمار Q2 نسبت به تیمار 37Q1 درصد کاهش داشته است. این مقدار در تیمار Q3 به 51/2 درصد کاهش رسیده است. در مورد زمان مصرف آب، آبیاری گندم تا مرحله جوانه زنی واستقرار گیاه با آب شیرین و پس از آن آبیاری تا انتهای فصل با آب شور باعث افزایش عملکرد می شود. میانگین صفات عملکرد دانه، عملکرد کاه، وزن هزار دانه، ارتفاع گیاه، طول خوشه و سطح برگ درتیمار GU نسبت به تیمار GQ بترتیب 4/1 , 11, 29/8 , 54/9, 51/7 و 15/8 درصد افزایش نشان داده است.مقدار پروتئین دانه در تیمار GU نسبت به تیمار GQ کاهش یافته است، اما میزان کاهش آن از نظر آماری قابل توجه نبوده است. مقایسه افزایش عملکرد بین مدیریت های اعمال شده نشان می دهد که تاثیر مدیریت مصرف آب در افزایش عملکرد قابل توجه بوده است.