ثریا تمدن زاده
میترا(زهرا) پورسینا - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی
علیرضا ابراهیم - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال

دین پژوهی و بررسی های روش شناسانه، به ویژه روششناسی در نحله ها و معارف عرفانی، عمر چندانی نداردو جزو علوم جدید به شمار میرود. دینپژوهان گذشته تحت عنوان جامعه شناسی دین، روان شناسی دین و پدیدارشناسی دین فعالیت نکردهاند، لکن آثار ایشان دارای ویژگیهایی است که از جهت روششناسی قابل بررسی است. بر همین مبنا پژوهش حاضر به بررسی روششناسی ابوریحان بیرونی در یکی از آثار مهم او یعنی تحقیق ماللهند میپردازد. پس از مطالعه روش های مختلف پژوهشی و عرضه آنها بر این کتاب، می توان دریافت عمدهی روش مورداستفاده توسط ابوریحان، شیوه ی پدیدارشناسی بوده است؛ شیوه ای که در آن پژوهشگر با اصول مهمی همچون همدلی و اپوخه سعی در توصیف پدیدارهای دینی دارد. و میتوان به جرات ادعا کرد آنچه سبب شده تا این اثر ابوریحان همچنان پس از گذشت قرنها منبعی مهم در هندشناسی باشد شیوه پژوهشی مورد استفاده اوست. در این مقاله با مقایسه و تطبیق شیوه های پژوهشی بر مطالب گزارش شده توسط ابوریحان، تلاش کردیم دریابیم شیوه های پژوهشی تا چه میزان می توانند در میزان دقت نتایج حاصله از تحقیق تاثیرگذار باشند. روش تحقیق و جمع آوری مطالب، در این مقاله از سنخ کتابخانه ای است. البته با توجه به ماهیت موضوع، تاکید بسیاری هم بر تفسیر و تحلیل محتوا دارد.

روش شناسی، ابوریحان بیرونی، ، تحقیق ماللهند، پدیدارشناسی، روش تاریخی