فاطمه مترصد - دانشجوی کارشناسی ارشد مکانیک ماشین های کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
سید جعفر هاشمی - استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، کیلومتر ۹ جاده دریا، صندوق پستی ۵۷۹
سید رضا طباطبائی کلور - استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، کیلومتر ۹ جاده دریا، صندوق پستی ۵۷۹
افشین ایوانی - استادیار پژوهش بخش مهندسی مکانیک ماشین های کشاورزی و مکانیزاسیون، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، کرج، ایران

طی سال های اخیر روش های مختلفی در آزمون های غیرمخرب محصولات کشاورزی به منظور تعیین میزان رسیدگی، جداسازی، درجه بندی و سایر عملیات فرآوری تعریف شده است، که یکی از روش های غیرمخرب و ارزان، استفاده از خواص صوتی (روش آکوستیک) ماده است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از طرح کاملا تصادفی و روش عبور پالس صوتی از درون بافت میوه، زمان و سرعت عبور صوت از درون بافت را بدست آورده و سپس همان نمونه ها تحت آزمون مکانیکی توسط دستگاه آزمون مواد قرار گرفته و دو پارامتر سفتی و انرژی نفوذ میوه ها نیز استخراج شدند. در نهایت رابطه ی بین آزمون غیرمخرب و آزمون مخرب بررسی شد. با استفاده از آزمون آکوستیک، میانگین زمان عبور صوت و میانگین سرعت عبور صوت به ترتیب برابر با (m/s) 61/355و (m/s) 66/345شد. با بررسی نتایج آزمون مخرب مطابق آنچه انتظار می رفت، هر چه سفتی میوه ی مورد نظر بیشتر باشد، انرژی نفوذ در آن میوه بیشتر است. متوسط سفتی و انرژی نفوذ برای میوه ی کیوی به ترتیب برابر با N 45/495 و 0/601 J می باشد. با بررسی نتایج آزمون مخرب، معیاری از سفتی میوه ها بدست می آید و می توان جهت بررسی امکان استفاده از آکوستیک به صورت غیرمخرب آن استفاده کرد. با مقایسه ی همزمان نتایج این دو آزمون، رابطه ی بین سفتی و سرعت عبور صوت با ضریب همبستگی 0/11 و معادله ی درجه 5 و روند افزایشی بدست آمد، به این معنی که هرچه میوه کیوی سفت تر باشد، شاخص سفتی و متعاقب آن انرژی نفوذ در آن نیز بیشتر بوده و بنابراین سرعت عبور صوت از آن نیز بیشتر است. با استفاده از روش ذکر شده، در محصولاتی نظیر کیوی که به ضربه حساس می باشد می توان به جای اعمال ضربه، از بلندگو به جای ابزار مکانیکی برای تولید صدا استفاده شود. از این سیستم می توان جهت درجه بندی رسیدگی میوه ها استفاده نمود. همچنین با توجه به روابط به دست آمده می توان نتیجه گرفت که آزمون آکوستیک می تواند به صورت یک آزمون غیرمخرب، برخی پارامترهای مرتبط با رسیدگی میوه کیوی را اندازه گیری کرده و آن ها را پیش بینی کند.

شاخص کیفیت، آزمون آکوستیک، آزمون مکانیکی، سفتی، سرعت عبور صوت، کیوی