سیدهادی محمودی - دانشجوی دوره دکترای حقوق بین الملل، دانشگاه علامه طباطبائی، پژوهشگر
علی اکبر گلرو - عضو هیئت علمی پژوهشگاه هوافضا

اختلال در نظم هواپیما به رفتار متمردانه و بالقوة مجرمانة ارتکابی ت وسط تعداد اندکی از مسافران هواپیما اشاره دارد . این پدیده از قصور یا تقصیر در رعایت قواعد رفتاری یا در رعایت دستورات خدمة پرواز در هواپیمای در حال پرواز ناشی می گردد . طبق پرسشنامه ای که در سال 2000 توسط ایکائو تهیه شد، %67 کشورهایی که به پرسشنامه پاسخ داده اند، بیان کرده اند که در سال های اخیر شاهد افزایش تعداد مسافران متمرد بوده اند . اختلال در نظم هواپیما شامل انواع مختلف تخلفات و جرائم است که از جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد : حمله یا تهدید به حملة خدمه یا مسافران، درگیری میان مسافران مست، کودک آزاری، خشونت جنسی، مصرف غیر قانونی مواد مخدر در هواپیمای در حال پرواز، استعمال دخانیات و الکل و گاهی اوقات خراب کردن صندلی ها و کابین هواپیما و سایر رفتارهای متمردانه . می توان ملاحظه کرد که برخی از این اقدامات، تهدیدی برای ایمنی هواپیما تلقی می شود و ممکن است فرماندة هواپیما را مجبور کند تا به دلایل مربوط به ایمنی و برای بیرون راندن مسافران متمرد، هواپیما را خارج از برنامه فرود آورد . علی رغم آنکه کنوانسیون های بین المللی مربوط به امنیت هوانوردی، ابزار مؤثری در مبارزه با تروریسم از جمله هواپیماربایی، خرابکاری و سایر اشکال مشابه مداخلة غیر قانونی علیه هواپیمای کشوری بوده اند، اما این کنوانسیون ها برای پرداختن به سایر جرائم و تخلفات ارتکابی توسط مسافران متمرد طراحی نشده اند . با وجود این، به دلیل افزایش حجم این گونه تخلفات، شورای ایکائو در 1996 تصمیم گرفت تا موضوع م سافران متمرد را در برنامة کاری کمیتة حقوقی بگنجاند و در سال 1997 یک دبیرخانة گروه مطالعاتی در مورد مسافران متمرد ایجاد کرد . همچنین در این زمینه تصویب قطعنامة A33-4 شورای ایکائو با عنوان » تصویب قانون گذاری ملی در مورد برخی جرائم ارتکابی در هواپیمای کشوری در حال پرواز ( مسافران متمرد «( شایان ذکر است . این مقاله تلاش دارد تا ضمن ارائة تحلیلی آماری، به تبیین برخی عوامل اختلال در هواپیما پرداخته و آنگاه به بررسی ابعاد حقوقی اختلال در نظم هواپیما از منظر ایمنی هوانوردی بپردازد . در این میان، به قطعنامه ها و دستور العمل های ایکائو توجه خاص خواهد شد

مسافران متمرد، ایکائو، حقوق، هواپیما