سحر تاج بخش - مرکز آموزش عالی سازمان هواشناسی کشور، پژوهشکده هواشناسی و علوم جو
ابراهیم مرادی - جامعه متخصصین مراقبت پرواز، مرکز کنترل فضای کشور

مطالعات فراوان انجام شده در هواشناسی هوانوردی، نمایانگر تأثیر چشمگیر پدیده های مخرب جوی در سلامت و ایمنی پرواز است . این مقاله به معرفی پارامترهای جوی بارز در رخداد و بعضاً پیش بینی برخی از مهم ترین پدیده های جوی و ت أثیر آن بر عملیات پرواز می پردازد . این پدیده ها شامل یخ زدگی هواپیما، تلاطم و توفان تندری است . بررسی های انجام شده نشان می دهند که در خصوص وقوع یخ زدگی هواپیما عواملی نظیر دما، رطوبت، LWC ، سرعت قائم و ... نقش م ؤثری دارند . مطالعات نشان می دهند که در دماهای بین -3 تا -7 درج ة سانتی گراد، رطوبت بیش از %90 ، و سرعت های قائم کمتر از -0.2 hPa شرایط م ساعدی برای یخبندان فراهم می شود؛ به ویژه اگر LWC بیش از 0/6 گرم بر سانتی متر مکعب باشد یخبندان با شدت متوسط و یا بیشتر رخ می دهد . همچنین عوامل زیر در وقوع انواع مختلف تلاطم که یکی از اجتناب ناپذیرترین پدیده های جوی حین پرواز و هنگام نشست و برخاست هواپیماست مؤثرند : - برای تلاطم هوای صاف : موقعیت رودبادها، شکل ناوه و پشتة سطوح فوقانی، حرکت هواپیما در منطقه COL و ... - برای تلاطم کوهستانی : ارتفاع و شیب کوه، - برای تلاطم همرفتی : وجود ابرهای همرفتی مانند ابرهایCB - برای تلاطم مکانیکی : شدت و شیوة باد، پستی و بلندی سطح و پایداری جو اما توفان های تندری مخرب ترین پدیده های جوی در عملیات پرواز است و می تواند بسیاری از پدیده های مخرب دیگر از جمله موارد فوق را دربر گیرد . شرایط و عوامل جوی لازم برای وقوع این پدیده ، رطوبت و همگرایی در سطوح پایین جو و همچنین ناپایداری جوی است و به کمک الگوریتم ویژه ای قابل پیش بینی است . عواملی مانند تلاطم، چینش باد، آذرخش و ... که با این پدیده همراهی می کنند، کار ایی هواپیما و سلامت پرواز را به شدت تحت تأثیر قرار می دهند .

توفان تندری، محتوای آب ابر (LWC) ، رودباد، همگرایی و تلاطم