طیبه فایضی - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید چمران اهواز

کتاب الغیبه نعمانی متوفی 360 ق کهن ترین کتاب روایی در باب مهدویت در اندیشه های شیعه اثنی عشری است که به دست ما رسیده است. روایات این کتاب در بیست و شش باب، جمع وتدوین شده است. اکنون این سوال مطرح است که احادیث الغیبه نعمانی از لحاظ سند در چه سطحی از اعتبار قرار دارند این مقاله به بررسی متنی و سندی احادیث باب پنجم که پیرامون مدعیان دروغین امامت و قیام هایی که قبل از قیام قایم ع رخ می دهد، پرداخته است. از سیزده حدیث نقل شده در این باب، سه حدیث در مورد قیام های قبل از قیام آن حضرت و بقیه احادیث در مورد مدعیان امامت منتصب از سوی خداوند می باشد. در این احادیث، چنین کسانی در ردیف کافر و مشرک معرفی شده اند. دربررسی احادیث باب مزبور روشن شد که 9 حدیث، ضعیف و 4 حدیث حسن است. به نظر می رسد که نعمانی خواسته است با آوردن احادیث ضعیف، متن احادیث ضعیف را به وسیله یکدیگر و احادیث معتبر در همان موضوع، تقویت کند. سه حدیث از احادیث ضعیف مربوط به قیام های قبل از قیام قایم است که از لحاظ متنی مورد مناقشه اند. در تحلیل متنی این احادیث روشن شد که همه قیامهای قبل از قیام قایم ع نکوهیده نیستند و قیامهایی که در طول و روند قیام قایم ع هستند، مورد تایید امامان معصوم ع هستند. مقاله حاضر با روش توصیفی _تحلیلی به بررسی ونقد متنی و سندی این احادیث پرداخته است

حدیث، متن، سند، حدیث حسن، حدیث ضعیف، الغیبه نعمانی