مریم ستارپور - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد، ایران
محمد رضا بمانیان - استاد گروه معماری و شهرسازی، دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
زهرا قاسمی - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد، ایران

این مقاله با هدف بررسی الگوها و نحوهی چیدمان فضایی خانه های سنتی با تأثیرپذیری از اقلیم بومی در محدوده مطالعاتی انتخابی تدوین شده است. از آنجایی که طراحی و تصمیمات خانههای مسکونی سنتی از عوامل مختلفی هم چون سنت، فرهنگ و اقلیم منطقه تأثیر پذیرفته و از طریق یک دوره طولانی از آزمون وخطا و نبوغ سازندگان محلی که دارای دانش خاص در مورد محدوده طراحی خود دارند، جمع آوری شده ، به تدریج به معماری با قدرت و صلابت تبدیل شده است. به این ترتیب، توجه اصلی نوشتار، به تأثیرپذیری این خانه ها از اقلیم در نحوه ی چیدمان و شکل پذیری آنها معطوف شده است. عواملی هم چون توجه به دانش بومی در طراحی، طبیعتگرایی، صرفه جویی در انرژی، اقدامات منفعل خورشیدی برای رسیدن به شرایط آسایش و عدم وجود وسیله های مکانیکی و الکتریکی بر شکل گیری فضاهای خانه های سنتی تأثیر داشته است. در اغلب کشورهای در حال توسعه میتوان مشاهده کرد که با دگرگونی هایی که در حین اجرای تغییرات و نوسازی بخش ساختمان بوجود آمده سبب، تغییر فرم، چیدمان و ... گردیده و دانش و الگوی سنتی که پاسخگوی هوشمند برای اقلیم بوده از دست رفته است. هدف این مقاله شناخت تکنیک های ساخت و ساز و روش های طراحی متناسب با عوامل اقلیمی در ساختمان های مسکونی سنتی و بهره گیری از آن در طراحی ساختمان های معاصر به منظور کاهش همه جانبه هزینه انرژی می باشد. روش این پژوهش، مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی است و رویکردی توصیفی دارد. برای دستیابی به اهداف مورد نظر، تعدادی از خانه های سنتی تبریز که که متعلق به دوران قاجار و اوایل پهلوی بودند، به دلیل تشابه کالبدی از لحاظ وجود جز فضاها در آنها مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی با در نظر گرفتن جنبه طراحی اقلیمی که یکی از جنبه های معماری می باشد، صورت پذیرفت. در انتهای مقاله، اصولی که قابلیت تعمیم پذیری به معماری امروز را دارند، بیان شده است.

اقلیم، طراحی اقلیمی، معماری بومی، خانه های سنتی، تبریز