رضا نظامی - دانشجوی کارشناسی ارشد باغبانی (میوه کاری) ، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مینا تقی زاده - استادیار گروه باغبانی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اراک، اراک

کشت و کار برخی گیاهان در شرایط برون‌ شیشه‌‌ای و مزرعه به دلیل شرایط سخت تولید، کاهش عملکرد ناشی از شیوع آفات و بیماری‌های ویروسی و قارچی و سایر عوامل، مشکل و در بعضی موارد مقرون به صرفه نیست. به همین منظور طی چند دهه اخیر استفاده از روش‌های بیوتکنولوژی به ویژه روش کشت درون شیشه‌ای افزایش یافته است این علم در تولید ارقام جدید، تکثیر گیاهان سخت ازدیاد و همچنین در حفاظت از گونه‌های نادر و کم یاب و در حال انقراض نقش کلیدی داشته است. اما برای نکته بتوان از این تکنیک در سطح تجاری برای هر گیاه استفاده کرد، نیاز به آزمون و خطا دارد که این مرحله در‌آزمایشگاه‌های تحقیقاتی انجام می‌شود. ولی روند پیشرفت و گسترش این تکنیک به خاطر هزینه بالای مواد اولیه با سرعت آهسته‌تری پیش‌ می‌رود. به همین منظور در این پژوهش به منظور کاهش هزینه محیط‌های کشت آماده در راستای تجاری‌سازی این تکنیک در داخل کشور، در آزمایشس اولیه و مقدماتی، از یک ترکیب مختلف نمک‌های نانو به عنوان محیط جایگزین و مقرون به صرفه استفاده شد. در طی این بررسی در تیمار اول ترکیبی از نمک‌های نانو (پتاسیم 23٪ کلسیم 14٪ منیزیوم 6٪ فسفر 18٪ نیتروژن 25٪ و سوپرمیکرو 11 عنصره) به عنوان غلظت پایه استفاده شد ودر تیمارهای دوم تا ششم به ترتیب از غلظت‌های 5/0، 25/0، 05/0، 02/0، 01/0 برابر غلظت پایه استفاده شد. هم‌چنین محیط کشت MS به عنوان محیط کشت شاهد در نظر گرفته شد. ریز نمونه‌های برگی بنفشه افریقایی saintpaulia ionatha در تیمارهای ذکر شده کشت شد و میزان نکروز شدن و برآورد هزینه‌های هر تیمار محاسبه شد. در پایان ازمایش نتایج نشان داد که تیمار پنجم با انگیزش کالوس و تورم بافت جهت تولید شاخساره، بهترین عملکرد را داشت که هیچ گونه نکروزه شدن بافت در اثر مسمومیت در آن مشاهده نشد. هم‌چنین میزان کاهش هزینه‌ها به میزان 3600 برابر در صورت جایگزینی این تیمار با محیط کشت آماده MS فراهم می‌شود.

کشت درون شیشه‌ای، کاهش هزینه، تجاری‌سازی، نانو کود، جایگزین MS