بهاره اصفهانی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشدمعماری اسلامی،دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)،مشهد، ایران
کریم مردمی - عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی ،دانشگاه علم و صنعت تهران، ایران

آنچه امروزه حیات معماری فضاهای آموزشی را با تهدیدهایی روبه روکرده است؛ بی توجهی به ظرفیت های حسی مخاطبین درطراحی فضای معماری می باشد. از این رو؛ این پژوهش در صدد است تا با شناسایی شاخصه های کالبدی پدیدآورحیات حسی در محیط و تاکید بر حضور چنین مولفه هایی در طراحی ساختارمدارس معماری معاصر، بتوان در مسیر رشد ادراکی وآگاهی حسی دانشجویان معماری، گام برداشت و با توجه به تاثیر پذیری انسان از جهان پیرامونش و فرآیندیادگیری مبتنی بر مشاهده،- بعنوان یکی از نظریه های یادگیری و روش های تربیتی در اسلام- کسب آگاهی ویادگیری از محیط، ازطریق حس بینایی، امری تحقق پذیر خواهد بود. بدین منظور با مطالعه منابع کتابخانه ای، مروراسناد، متون و تجربیات نظری صورت گرفته در راستای ادبیات پژوهش؛ به توصیف مبانی موردنظردر حوزه ادراک محیط، یادگیری مبتنی بر مشاهده، آگاهی، اهمیت کالبد مدارس معماری و حیات در معماری، براساس روش تحقیق توصیفی، پرداخته وپس از شناسایی شاخصه های کالبدی حیات بخش محیط و بیان چگونگی تاثیر گذاری مولفه های مذکور در فرآیند های ادراکی وکسب آگاهی از محیط؛ از روش تجویزی به منظور ارایه دستاوردها وتاکیدبرحضور چنین شاخصه هایی در طراحی محیط کالبدی مدارس معماری امروز، بهره گرفته شده است. درانتها، نتایج پژوهش گواه آن است که؛ محرک های حسی(بصری) در محیط، با تاثیرات خود بر نواحی ای از مغز و رشته های عصبی، آن نواحی را به پردازش حسی(دیداری) واداشته و به تعبیری نواحی مورد نظر واجد نوعی کارکرد شناختی می شوند. از این رو به میزانی که محیط در تحریک حواس آدمی نقش بیشتری ایفا نماید؛ مغز بر پیچیدگی های عصبی خود خواهد افزود و به سطح بالاتری از رشد، توان ادراکی، آگاهی و قدرت خلاقه خواهد رسید که این فرآیند در رابطه با دانشجویان مدارس معماری، بر تجربیات دیداری آنان خواهد افزود وآنان را به طراحان بهتری در جهت خلق فضایی متناسب با نیازهای متنوع گونه انسانی مبدل خواهد کرد.

شاخصه های کالبدی، مشاهده، ادراک محیط، حیات، آگاهی، مدارس معماری