ملیحه خیرالهی - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد واحد زاهدان
مصطفی امتی - دانشجوی دکتری معماری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، قزوین، ایران.
افشین قربانی پارام - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد دماوند
حامد ارشد - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

از اوایل قرن بیستم، طرح های توسعه شهری برای شهرهای جهان به صورت سیستماتیک و منظم تهیه شدند. در این میان طرح جامع شهری از زمره مشهورترین این طرح ها بشمار می رود که تقریبا برای تمامی شهرهای ایران تهیه شده است. هدف عمده طرح های جامع، ایجاد نظم فضایی در شهر است بدین سبب نه تنها خود شهر بلکه منطقه آن را نیز مورد توجه ومطالعه قرار می گیرد. طرحهای توسعه شهری در ایران، به ویژه طرحهای جامع با صرف هزینه و وقت زیادی تهیه می شوند. و تاثیرات خوب و قابل توجهی در منطقه بندی کاربریها و رعایت ضوابط و مقررات ساختمانی داشته اند، اما به دلایلی، امکان تحقق بخشیدن به همه اهداف مورد نظر، فراهم نشده است. به عبارت صریح تر، مکانیسم توسعه شهری در تناقض با طرح جامع شهری سنتی می باشد، چرا که این طرح ها، از انطباق با تحولات و تصحیح فرایندها عاجز می باشند. که بطور کلی مشکلات نظری طرح های جامع این است که، الگوی طر حهای جامع بر مبنای نظریه ارگانیستی و کارکردگرایی استوار شده است. این نظریه با توجه به ماهیت پیچیده اجتماعات شهری امروزی، دارای محدودیت هایی است که نمی تواند شناخت جامعی از شهر که پایه برنامه ریزی است، ارایه دهد . بنابراین با توجه به اینکه این طرح ها با وجود مشکلات عدیده هنوز مورد تهیه و استفاده قرار می گیرند. لذا پرداختن به مسایلی که موجب تقلیل مشکلات آنها شود ضروری می باشد. که در این مقاله سعی شده است در مرحله اول ضرورت و ماهیت طرح جامع شهری بیان شود و سپس نارسایی ها و مشکلات طرح های توسعه شهری با شهرسازی اجرایی در کشور ، بررسی شود.

طرح های توسعه شهری، طرح جامع، نارسایی، ایران.