علی اکبر متکیان - استادیار گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
علیرضا شکیبا - استادیار گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
سیدحسین پورعلی - مربی آموزشی گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
حسین نظم فر - کارشناس ارشد آب و فاضلاب شهر تبریز

توسعه روزافزون مناطق شهری، گسترش بی رویه جمعیت، افزایش مصرف مواد دارای پس ماند تجزیه ناپذیر و بسیاری دیگر از دست آوردهای زندگی ماشینی باعث گشته اند که یکی از دغدغه های اساسی در مدیریتِ محیط زیست شهری چگونگی دفع و معدوم سازی پس ماند باشد. هدف از طراحی و اجرای سیستم مدیریت پسماندهای شهری رفع مشکل شهر ودر نهایت کمک به سلامت و بهداشت و آسایش شهروندان است. آلودگیهای هوا، آب وخاکِ ناشی از عدم مدیریت صحیح و عدم انتخاب جایگاه مناسب جهت دفن پس ماند، در نهایت مشکلاتی را برای محیط زیست شهروندان ایجاد میکند. لذا لازم است که مطالعات وسیعی برای برنامه ریزی، طراحی و اجرای جایگاه انجام شده و فاکتورهای مؤثر در این برنامه ریزی و طراحی را در جهت حفظ سلامت و بهداشت شهروندان و منافع آنها و حفظ محیط زیست، مورد توجه قرار داد. دفن بهداشتی پسماندهای شهری مثل هر پروژه مهندسی دیگر، به اطلاعات پایه و برنامه ریزی دقیق نیازمند است. انتخاب فاکتورهای متعدد سبب تعدد لایه های اطلاعاتی شده وکوششها برای یافتن راه حلی مناسب برای تحلیل بر روی تعداد زیاد لایه های اطلاعاتی و اخذ نتیجه صحیح، تصمیم گیران را به طور ناخودآگاه به سمت و سوی استفاده از سیستمی سوق میدهد که علاوه بر دقت بالا از نظر سرعت عمل و سهولت انجام عملیات در حد بالایی قرار داشته باشد. یکی از بهترین راه حل ها برای حل مسئله مذکور، استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی می باشد. امروزه سیستم های اطلاعات جغرافیایی، به طور گسترده قابلیت بکارگیری در برنامه ریزیهای زیست محیطی و مسائل مهندسی را دارا میباشد.در این تحقیق ضمن استفاده از تصاویر ماهواره ای SPOT از لایه های متعدد اطلاعاتی نظیر نقشه شیب منطقه، نقشه کاربری اراضی، نقشه زمین لغزش، نقشه خطوط ارتباطی، لایه فاصله از مراکز شهری و فرودگاه و دیگر مناطق مهم حاشیه شهر، نقشه خاک منطقه، نقشه شبکه هیدروگرافی و آبهای زیرزمینی، جهت باد غالب و ... برای مکانیابی محل دفن پسماند شهر تبریز استفاده شده است که پس از استخراج لایه های اطلاعاتی مختلف، این نقشه ها به صورت لایه های قابل استفاده در محیطGIS با استفاده از دو روش بولین و فازی در جهت عملیات مکانیابی بکار گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که شرائط اعمال شده در روش بولین، از عدم اطمینان کمتری برخوردار میباشند و با توجه به محدودیتهای قطعی که در آن اعمال میشود، مناطق مکانیابی شده نسبت به روشهای مبتنی بر منطق فازی، دارای تعداد پارامترکمتری میباشند اما در بررسی دو روش فازی اعمال شده در این تحقیق (WLC و OWA) مشخص گردید که روش WLC علیرغم سادگی آن، دارای معایبی میباشد، از جمله اینکه با overestimate همراه است در حالی که الگوریتم OWA با استفاده از وزنهای درجه ای این قدرت را به تصمیم گیر میدهد که عوامل مهمتری را که از نظر او مسئله مکانیابی را بیشتر تحت تأثیر قرار میدهند با همان اهمیت در مسئله قرار دهد و در اثر این برتری، نتیجة حاصل از مکانیابی به روش OWA دارای قدرت تفکیک بهتری میباشد.

پسماند، تبریز، GIS، بولین، فازی