آرزو سیف اله زاده - پژوهشکده صنایع رنگ
مریم شیدفر - پژوهشکده صنایع رنگ
میترا سالاری - آموزش و پرورش ناحیه ۳ کرج

سالیانه، میلیونها تن انواع محصولات شیشه‏ای تولید مىگردد و با توجه به روند افزایش جمعیت نیاز به تولید آنها در حال افزایش است. از آنجا ‌که شیشه ماده‏ای است که در طبیعت تجزیه نمىگردد (در حدود یک میلیون سال برای تجزیه شیشه در طبیعت وقت لازم است) مسئله تولید و انباشت ضایعات آن به معضل مهمی تبدیل گردیده ‏است. در این مقاله آلاینده های تولید شده برای انواع محصولات شیشه ای بررسی شده و راهکارهای بازیافت ضایعات شیشه و اثرات زیست محیطی و اقتصادی آن بررسی میشوند. هنگام تهیه شیشه دو دسته آلاینده وارد محیط زیست می گردند. دسته اول شامل ذرات گرد و غبار می‏باشد که در مراحل تهیه مواد اولیه، آسیاب کردن و اختلاط آنها حاصل می‏گردد. دسته دوم که بسیار مهم تر می‏باشند شامل آلاینده‏های خاص مرحله پخت از جمله NOX، CO2 و SOX می باشند که یا از مواد سوختی و یا از فعل و انفعالات روی مواد اولیه حاصل می گردند. از طرف دیگر، برای تولید شیشه مواد اولیه پس از مخلوط‌شدن جهت ذوب وارد کوره شده و در دمای °C 1500 ذوب می‌شوند. عملیات ذوب مستلزم مصرف مقادیر زیادی انرژی می‌باشد که عمدتاً از منابع سوختی فسیلی بدست آمده و آلودگیهای زیست‌محیطی فراوانی را به همراه دارد. در این راستا، تقریباً 80% از انرژی تولید شده توسط گاز طبیعی، 17% توسط الکتریسیته و 3% آن به صورت نفت و سوخت‏های دیگر می‏باشد. در مسئله بازیافت ضایعات شیشه دو محور عمده مطرح مىباشد که شامل استفاده مجدد از آنها بعنوان ماده اولیه در تهیه محصولات شیشه‏ای و استفاده از آنها در صنایع دیگر مىباشد. در محور دوم پتانسیل عمده در تهیه بتن و لعابها و بدنه‏های سرامیکی وجود دارد. تحقیقات نشان مىدهند که به ازای جایگزینی 10% از مواد اولیه توسط ضایعات شیشه میزان انرژی لازم برای ذوب ترکیب 2% کاهش می‏یابد. این امر، منجر به کاهش هزینه تولید و کاهش آلایند‏های ناشی از مواد سوختی و حتی مواد اولیه مىگردد..

شیشه، بازیافت، آلاینده، سرامیک، لعاب، بتن، ضایعات سوختی