فهیمه خلیلی خواه
علی اکبر صفری سنجانی

آلودگی خاک به عناصر سنگین یکی از مشکلات عمده زیست محیطی بوده و آثار زیانباری بر سلامت جوامع زیستی دارد . یکی از روشهای بهسازی خاک توسط گیاهان فرآیند استخراج گیاهی می باشد که با جذب فلزهای سنگین از خاک و جابجایی آنها به اندامهای قابل برداشت گیاه صورت می گیرد . افزودن مواد بهساز به خاک، با افزایش زیست فراهمی فلزها موجب افزایش راندمان این فرآیند میگردد . در این پژوهش یک آزمایش فاکتوریل با طرح کامل تصادفی با سه سطح 0) EDTA ، 0/5 و 2 گرم بر کیلوگرم خاک ) و چهار زمان مصرف 10) و 30 روز پیش از کاشت، 10 و 30 روز پس از جوانه زنی ) در گشت گیاه کلزا و در سه تکرار بر روی یک خاک آلوده طبیعی انجام شد . در گام بعدی با اندازهگیری زیتوده اندا م هوایی در هر تیمار آزمایشی و غلظت کادمیم در این بخش شاخص جذب کادمیم از حاصلضرب این دو پارامتر تعیین گردید . کاربرد EDTA 0/5 g/kg در مراحل زمانی پیش از کاشت کاهش معنادار وزن خشک اندام هوایی کلزا را در پی داشت و در زمان های پس از جوانه زنی رشد گیاه طبیعی بود . تیمار EDTA 2 g/kg شدت کاهش را افزایش داد و موجب از بین رفتن گیاه در مراحل زمانی پیش از کاشت و کاهش رشد آن در مراحل پس از جوانه زنی گردید . کاربرد EDTA در هر دو سطح 0/5 g/kg و 2 افزایش معنادار غلظت کادمیم اندام هوایی را موجب شد و تیمار 2 g/kg افزایش قابل توجهی نسبت به تیمار 0/5 g/kg در پی داشت . رویهمرفته در هر دو تیمار 0/5 g/kg و 2 شاخص جذب کادمیم در کلزا به طور چشمگیری افزایش یافت و تیمار 2 g/kg مؤثرتر از تیمار 0/5 g/kg بود . بیشترین شاخص جذب کادمیم از کاربرد تیمار 2 g/kg در مراحل زمانی 30 و 10 روز پس از جو انهزنی به میزان 9/9 و 10/25 میکروگرم بر گلدان به دست آمد .

استخراج گیاهی، مواد بهساز، EDTA ، شاخص جذب