رضا تمرتاش - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمدرضا طاطیان - دانشجوی دکترای منابع طبیعی واحد علوم و تحقیقات تهران
سمانه بخشنده لاریمی - دانش آموختگان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
فاطمه شکریان - دانش آموختگان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

درحال حاضر نواحی گسترده ای از اراضی طبیعی و محیط زیست به فلزات سنگین آلوده هستند که این آلودگی ها عمدتاً از فعالیت های انسانی و پسآب های کشاورزی، صنعتی و شهری نشأت می گیرد. با وجود اینکه برخی گونه های درختی و درختچه ای دارای قابلیت جذب عناصر سنگین می باشند ولی تا کنون در ایران مطالعات چندانی بر روی آن ها صورت نگرفته است. لذا تحقیق حاضر به معرفی و شناسایی گونه های چوبی پالاینده عناصر سنگین در منطقه خزری که از اکوسیستم های در معرض خطر می باشد، پرداخته است. به این منظور با استفاده از تحقیقات گسترده کتابخانه ای از منابع لاتین، گونه های درختی و درختچه ای که در سایر کشورها مورد مطالعه قرار گرفته اند و در ایران نیز وجود دارند، از نظر توانایی در نوع عناصر مورد جذب، مکانیسم به کار گرفته شده و نوع اندام جذب کننده مورد ارزیابی قرار گرفته و درنهایت با تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده در محیط نرم افزارExcel جمع بندی نهایی در مورد آن ها صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که خانواده بید نسبت به سایر خانواده ها بیشترین فراوانی گونه ای را در جذب این عناصر دارا می باشد. از طرفی عناصر zn,cu,cd,pb نسبت به سایر عناصر، بیشتر جذب شده که با توجه به این که منشأ بیشتر آلودگی های محیطی نواحی خزری به این عناصر مربوط می شود اهمیت به کارگیری آن ها را در پالایش محیط نشان می دهد. همچنین عمدتاً گونه های مورد مطالعه از دو مکانیسم فیتواکسترکشن و فیتوولاتیلیزیشن به طور ترکیبی و نیز اندام های ریشه، ساقه و برگ، به طور همزمان در جذب عناصر سنگین، استفاده می نمایند که با توجه به اینکه این فرآیندها، با استفاده از عمل تبخیرو تعرق صورت می گیرند، گونه های دارای این قابلیت از تحمل بالایی در جذب مقادیر زیاد عناصر سنگین برخوردار می باشند. براین اساس استفاده از درختان و درختچه ها می تواند به عنوان روشی نوین در کاهش آلودگی های زیست محیطی مورد استفاده قرار گیرد

گیاهان چوبی ، فلزات سنگین، خزر، گیاه پالایی