زینب طولایی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا همدان
قاسم رحیمی
صفر معروفی
نسرین حسنعلی زاده

با توجه به کمبود مواد آلی در مناطق خشک و نیمه خشک و همچنین اثرات سوء ناشی از کشاورزی فشرده، استفاده از کودهای آلی مناسب از جمله لجن فاضلاب می تواند اثرات مفیدی بر خواص فیزیکی خاک و نیز تأمین عناصر مورد نیاز گیاه بگذارد. اما کاربرد طولانی مدت لجن فاضلاب در زمین های کشاورزی ممکن است خطرآلوده شدن خاک به این فلزات را در پی داشته باشد و نیز توزیع فلزات سنگین را در خاک تحت تأثیر قرار دهد. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، در غالب طرح آماری کاملا تصادفی، با 5 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل درصدهای مختلفی از لجن فاضلاب (صفر بعنوان شاهد، 10، 20، 35 و 50) بود. درصدهای مختلف لجن فاضلاب به خوبی با خاک مخلوط و در گلدان ها ریخته شدند. گلدان ها به مدت دو ماه به حال خود رها شدند (Incubation) تا به پایداری رسیدند، در طول این مدت رطوبت گلدانها در حد ظرفیت مزرعه (FC) حفظ شد. بعد از گذشت دو ماه از مخلوط خاک و لجن داخل گلدانها نمونه برداری شد. روش جزء بندی متوالی اسپوزیتو (1983) برای تعیین جزء های روی (Zn)، منگنز (Mn)، کادمیم (Cd) و نیکل (Ni) درخاک، قبل و بعد از افزودن لجن فاضلاب،استفاده شد. نتایج نشان داد با افزایش درصد لجن فاضلاب در خاک، غلظت کل روی و کادمیم به طور معنی داری افزایش یافت، اما در مورد نیکل و منگنز اینگونه نبود. بنابراین کاربرد لجن فاضلاب در خاک سبب افزایش سهم بخش های پایدار فلزها می شود، به استثنای کادمیم که با افزایش میزان لجن فاضلاب در خاک قابلیت دسترسی آن نیز افزایش یافت

جزءبندی، فلزات سنگین، لجن فاضلاب