فاطمه پودات - دانشجوی دکتری، دانشگاه آر. ام. آی. تی استرالیا
کالین ارواسمیت - استادیار، دانشگاه آر. ام.آی. تی استرالیا
شهین دختر برق جلوه - استادیار دانشگاه شهید بهشتی
سیده مهدیه شرفی - دانشجوی دکتری دانشگاه ملبورن استرالیا

ارزیابی اثرات اکولوژیکی، فرایند تعیین اثرات توسعه بر اکوسیستم ها و اجزای آن ها می باشد که در کنار ارزیابی اثرات زیست محیطی، دیدگاهی تکمیلی در مطالعه اثرات توسعه در سرزمین فراهم می نماید. در میان معیارهای ارزیابی اثرات اکولوژیکی، پیوستگی لکه های سبز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پیوستگی منظر یکی از بارزترین شاخصه های عملکرد اکولوژیکی منظر است و به عنوان درجه ای از اتصال در شبکه تعریف می شود که در آن حرکت گونه های جانوری و یا انتقال ژنتیکی گونه های گیاهی از نقطه ای به نقطه ی دیگر میسر باشد. به منظور بررسی و تعیین میزان پیوستگی تاکنون روش های متفاوتی ارائه گردیده است. متریکس های اکولوژیکی ، آزمایش های تجربی و مدل سازی شبکه منظر در محیط GIS نمونه ای از این روش ها است. در این میان ، تئوری گرف رویکردی نوین در مدل سازی شبکه منظر در محیط GIS و بررسی میزان پیوستگی لکه های سبز است که مورد نظر این مطالعه می باشد. مدل سازی بر اساس این نگرش علاوه بر دیدگاه کلی که نسبت به وضعیت کنونی پیوستگی منظر فراهم می کند امکان سناریو سازی در بحث توسعه و اولویت بندی گزینه های پیشنهادی و میزان جایگزینی آن ها نسبت به یکدیگر را نیز فراهم می سازد. این مقاله قصد دارد با مرور تجربه های متعدد استفاده از این تئوری در مطالعات اکولوژیک در کشورهای توسعه یافته، نحوه سازگاری و عملکرد آن را در ارزیابی اثرات اکولوژیکی بررسی و تشریح کند. به همین منظور در این مقاله مفهوم تئوری گرف، نحوه عملکرد و مزایای آن، محیط های GIS مرتبط، کابردهای آن در سایر کشورها به طور موردی بررسی و در پایان عملکردهای بالقوه آن در ارزیابی اثرات اکولوژیکی در ایران پیشنهاد خواهد شد. استفاده از تئوری گرف گامی موثر در تسریع ارزیابی اثرات زیست محیطی و اکولوژیکی خواهد بود و قابلیتی بالقوه برای کاربرد در منظر توسعه یافته کشور ما ایران خواهد داشت

ارزیابی اثرات اکولوژیکی، تئوری گرف، پیوستگی اکولوژیکی، GIS