مصطفی علامه زاده - پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

وقوع زمین لرزه ها در اغلب موارد همراه با یکسری بی هنجاری در ویژگی های فیزیکی و شیمیایی محیط می باشد . ارائه مدل های ختلفی که تا اندازه ای پدید آمدن این گونه بی هنجاری های را توجیه می کنند پژوهشگران را برآن داشته تا در مناطقی که احتمال وقوع زمین لرزه می رود، اقدام به تحت نظر گرفتن تغییر ویژگی های ژئوفیزیکی، ژئوشیمیایی و زیست شناختی نمایند . اگر چه این مشاهدات تاکنون نتوانسته اند نشانه هایی قطعی از رویداد زمین لرزه ها را در اختیار قرار دهند، ولی این امکان را فراهم آورده اند تا پس از وقوع رویداد اصلی، با بازبینی داده های مربوط شناخت بهتری از پیش نشانگرها و امکان استفاده از آن ها در امر پیش بینی زمین لرزه ها به دست آید . در ادامه پیش نشانگرهای مهمی که امروزه براساس شواهد علمی می توانند در امر پیش بینی زمین لرزه ها کارایی داشته باشند معرفی می گردند . تغییر بی هنجار در سرشت لرزه خیزی یک منطقه می تواند نشانه ای از در پیش بودن زمین لرزه ای قوی باشد . افزایش بی هنجار در تعداد زمین لرزه های ک وچک می تواند به رویداد یک زمین لرزه بزرگ تعبیر گردد . اطلاعات موجود نشان می دهد که بی هنجاری در سرشت لرزه خیزی می تواند به صورت بروز پیش لرزه ها، فعالیت های لرزه ای بی هنجار، وقفه های لرزه ای، افزایش و یا کاهش فعالیت های لرزه ای، تغییر در ضریب پتانسیل لرزه خیزی b و مهاجرت کانون زمین لرزه ها ظاهر شود . با محاسبه پیوسته و مداوم ضریب b برای یک منطقه می توان معیاری برای تغییرات فعالیت لرزه ای در آن منطقه به دست آورد . تغییرات ضریب b در طول زمان می تواند گویای یک لرزش قوی در آینده نزدیک باشد . یک چنین تغییراتی در سا ل 1975 قبل از زمین لرزه آوریل در چین مشاهده شده است . یکی از پیشگویی هایی که به نظر می رسد موفق بوده است، پیش بینی یکی از پس لرزه های بزرگ ) Ms =6) بعد از زمین لرزه 1976 منطقه فریولی ایتالیا است . برپایه این پیش بینی موجب گردید که مسؤلان شهر به مردم هشدار دهند و آن ها را از سکونت در ساختمĤن های ضعیف برحذر دارند . همچنین به افزایش بی هنجار تعداد ماهانه زمین لرزه ها، حدود 1/5 سال پیش از زمین لرزه هایچنگ چین با بزرگی 7/3 در سال 1975 به عنوان پیش نشانگر لرزه خیزی برای پیش بینی این زمین لرزه می توان اشاره نمود . هدف از انجام این پژوهش ارائه روش های نوین ریاضی جهت تشخیص الگوهای لرزه ای قبل از زمین لرزه های بزرگ ) (M>6 با تکنیک خوشه یابی به منظور شناسایی مناطق پرخطر لرزه ای 1 در سرزمین ایران است . الگوهای لرزه ای مشاهده شده قبل از زمین لرزه های بزرگ موارد زیر است که توسط ) 1976 1- پیش لرزه های (Fore shocks) 2- مکان های آرام لرزه ای (Preseismic quiescence) 3- پیش نشانگرهای (Swarm) 4- دنات های لرزه ای (Doughnut)