یوسف حسن زاده - استاد گروه عمران - آب دانشگاه تبریز – دانشکده فنی – گروه مهندسی عمرا
جواد زمانیان - کارشناس ارشد سازه های هیدرولیکی دانشگاه تبریز – دانشکده فنی – گروه
جلیل ابریشمی - دانشیار گروه عمران مشهد – دانشگاه فردوسی مشهد – دانشکده مهندسی – گ

ضربه قوچ یکی از پدیده های مخرب هیدرودینامیکی است که در اکثر ایستگاههای پمپاژ، خطوط انتقال آب و نیروگاههای برق آبی ایجاد می شود . وقوع این پدیده باعث ایجاد فشارهای غیرعادی، بروز پدیده کاویتاسـیون و در نهایـت ترکیـدن لو لـه هـا و خرابـی کلیـه سیستم می شود . بنابراین بررسی دقیق آن به عنوان یک امر لازم، جزء مراحل اولیه و اصلی طراحـی اسـت تـا بـا شـناخت کامـل اثـر آن، تاسیسات هیدرولیکی از خطرات این پدیده مصون بمانند . برای کنترل اثرات سوء این فرآیند روشها و تجهیزات متعددی پیش بینـی شـده است . در بعضی از مواقع بکارگیری یک روش کافی است ولی در پاره ای از موارد ترکیب دو یا چند روش لازم به نظر می رسد . در این مقاله پدیده ضربه قوچ در یک ایستگاه پمپاژ فشار قوی مورد مطالعه قرار گرفته و معادلات حاکم بـر پدیـده بـا اعمـال روش مشخصه تحلیل گردیده است . به منظور مقایسه تاثیر روشهای مختلف در کنترل فشارهای ناشی از ضربه قوچ، ایستگاه پمپاژ مورد نظـر بـا در نظر گرفتن وجود چرخ طیار، محفظه هوا، تانک موج گیر و ترکیبی از محفظه هوا و تانک موج گیر مورد بررسی قـرار گرفتـه و نشـان داده شده است که در بین روشهای یاد شده، ک اربرد محفظه هوایی بعنوان بهترین وسیله کنترل فشارهای ناشی از ضربه قوچ قابـل توصـیه می باشد .

ضربه قوچ، جریانهای میرا، ایستگاه پمپاژ، محفظه هوایی