مینا جلیل زاده

امروزه پدیده «جهانی شدن» تجارت کشورهای در حال توسعه را نیز – در بر گرفته است. کشور ما نیز با سیاست گذاری ملی درامر صادرات در واقع سهم خود را از تجارت جهانی طلب می کند. شناخت ویژگی های تجارت جهانی و اینکه چه تحولاتی برای مشارکت و حضور موثر در این فرایند ضروری است، ما را در انتخاب خلاق و گزینه بهتر یاری می رساند. ضرورت وجود واحدهای تحقیق و توسعه در بنگاه های صنعتی، از مولفه های اصلی تجارت جهانی، یعنی فشردگی زمان و مکان، رقابت پذیری، تغییرات بنیاد فن اوری و قابلیت پاسخ گویی به سرعتهای رو به رشد «تغییر» در بازارهای پویا و پر تحرک جهانی ناشی می شود. وظایف واحدهای تحقیق و توسعه، طیف وسیعی از فعالیت ها راشامل می شود که به نوع فن آوری، نوع محصول و ساختار عملیاتی مربوطه بستگی دارد. در یک سوی این طیف، فعالیت های خرد شامل مطالعات کار و فرایند در حوزه های عملیاتی، و در سوی دیگر آن مطالعات راهبردی مربوط به تحقیقات بازاریابی وسیاست گذاری های کلان شرکت طرحهای توسعه مربوط به انتقال فن آوری (انتخاب، انتقال و جذب) قرار دارد. واحدهای تحقیق و توسعه بنگاه های صنعتی متناسب با شرایط اصلی تشکیل خود (انگیزه و نگرش مدیریت و تخصیص منابع و امکانات) در ساختار سازمانی بنگاه از جایگاه متفاوتی برخوردارند که حدود وظایف انان را در طیف توصیف شده تعیین میکند. این مقاله ضمن توصیف ویژگی های پدیده «جهانی شدن» و ضرورت ایجاد واحدهای تحقیق و توسعه در بنگاه های صنعتی برای مشارکت موثر و موفقیت آمیز در تجارت جهانی، چگونگی تاثیر جایگاه سازمانی واحدهای R&D در ساختار سازمانی بنگاه ها را بر وظایف آنان و میزان اثر بخشی این واحدها در تحقق اهداف تبیین شده بنگاه تشریح می کند و یک الگوی سازماندهی برای واحدهای تحقیق و توسعه، با قابلیت در بر گیری توانمندی ها و امکانات بخشهای مختلف بنگاه و بهره مندی از تخصصها و خلاقیت های کارکنان ارائه می دهد.