عظیم ساحتی مهر

چنانچه ادعا شود که پیشرفتهای علمی و تکنولوژیکی درجهان صرفا با تکیه بر مراکز پژوهشی و تحقیقاتی امکان پذیر گردیده، مسلما سخنی به گزاف گفته نشده است. در دنای امروز صنعت بدون تحقیق بی معنی بوده و واحدهایی که از چنین مراکزی بطور موثر استفاده ننمایند مسلما جایگاهی در عرصه رقابتهای داخلی و بین المللی نخواهند داشت. در ممالک در حال توسعه معمولا در سمینارها و بحثهای تخصصی در مقیاس گسترده به تشریح اهمیت و ارزشهای نهفته در فعالیتهای مراکز R&D پرداخته می شود ولی علیرغم پرداختن به موضوع در نهایت گره های توسعه هنوز هم گشوده نشده و را ه گریز از تنگناها برای دست اندرکاران در اکثر موارد ناشناخته می ماند بایستی به این سوال اساسی پاسخ داده شود که با وجود ملموس بودن اهمیت مراکزتحقیقی و قاطع بودن اثر آن در توسعه، به چه دلیل از فعالیتهای انجام یافته در این مراکز نتیجه مطلوب حاصل نشده و در اکثر موارد هزینه های مصرف شده مشکل دیگری را نیز به مشکلات اقتصادی در واحدهای تولیدی می افزاید؟ در اینجا لازم می نماید به بخش فرهنگی موضوع توجه کافی مبذول داشت زیرا که روشن بودن مفهوم تحقیق و مشخص بودن ویژگیهای محقق، نخستین موردی است که در شکل گیری یک چنین مراکزی در مد نظر قرار گرفته و به جزئیات آن نیز بایستی پرداخته شود. در مراکز تولیدی که برای مدیریت، ارزش پیوستن به شبکه های ارتباطی و در نتیجه قرار گرفتن در مسیر گردش سریع اطلاعات در اولویت خاص مطرح نمی باشد مسلما دستیابی به آخرین یافته های علمی و تکنولوژیکی که دسترسی به آنها در جهان پیوسته در حال تحول امروزی، بهره بردن درست از فرصتها به حساب آورده می شود مسلما مطلبی ناملموس تلقی شده و یا حداقل در مقطع زماین مورد بحث امکان تحقق یافتن فعالیتهای مشابه ضعیف و یا غیر ممکن تصور خواهد شد، پس برای نتیجه گیری از فعایتهای علمی و تحقیقی بایستی نخست به مسائل فرهنگی آن عنایت خاصی مبذول گرددتا با آماده شدن بستر بتوان با برنامه ریزیهای منطقی به نتایج لازم دسترسی پیدا نمود. باعث تاسف می باشد که در اکثر ممالک در حال توسعه ، مراکز R&D صرفا به خاطر غنی نشان داده شدن چارتهای سازمانی در بین حوزه های مختلف فعالیتی در نظر گرفته می شود و در تعریف و توصیف آن نیز با بزرگنمائی به تشریح اکثر فعالیتهایی که چندان با اصالت تحقیق هم هم آهنگ نیستند پرداخته می شود که وجود این چنین مشکلی در واحدهای تولیدی خود بررسی و پژوهشهای علمی را در این زمینه طلب می نماید. اگر چنانچه مراکز تحقیق و توسعه بدرستی بر رسالت خود واقف بوده و محققین نیز با بهره بردن از توانمندیهای ذاتی خود در صورت فراهم بودن بستر و زمینه مناسب به فعالیت پرداخته بودند اکنون صنعت مملکت می بایستت در عرصه رقابتهای بین المللی سخنی برای گفتن و جای پایی برای مطرح شدن می بایست داشته باشد. بنظر می رسد علیرغم موجود بودن توانمندیهای لازم در نیروهای علمی و تخصصی کشور و نیاز مبرم جامعه به فعال بودن مراکز R&D مشکلاتی در مدیریت، سازماندهی و برنامه ریزی این مراکز وجود دارد که نگرش سیستمی به موضوع را از هر نظر طلب می نماید. مقاله با پرداختن به موضوع، سیکل ، IFAR، را روشی برای فائق آمدن بر تنگناها معرفی کرده و پیشنهادات سازنده ای نیز درجهت رسیدن به اهداف در این زمینه ارائه می نماید.