صادق موسی خانی - کارشناس مهندسی صنایع - تولید صنعتی، مدیر بخش تحقیق و توسعه گروه صنعتی س
امیر شهسوار جلاوت - کارشناس مهندسی عمران - عمران ، مدیر بخش تحقیق و توسعه گروه صنعتی سامان

چنانکه می دانیم فعالیتهای تحقیقاتی در ایرا ن از سال 1341 که انتقال فناور ی(تکنولوژی) صنایع مونتاژ آغاز گردید اما از آنجا که در اجرای سیاستهای انتقال ناآگاهانه تکنولوژی به واحدهای تحقیق و توسعه بعنوان پایه های اصلی نظام برنامه ریزی انتقال و توسعه تکنولوژی توجهی نشد این واحدها در مجموعه نظام صنعتی شکل نگرفتند. و به همین دلیل امکان انطباق، جذب و توسعه تکنولوژی وارد شده به کشور در سالهای دهه چهل و پنجاه میسر نگردید. با توجه به اینکه این مراکز یعنی واحدهای تحقیق و توسعه باید به امر تولید دانش فنی کاربردی اقدام نمایند و مسیر حرکت آنها در راستای ایجاد یک صنعت جدید و شکل گیری یک فرایند تولیدی نو به کار روند نیاز به سنجش وضعیت آنها از حیث تکنولوژیک امری است اساسی که چرا که این واحدها به عنوان موتور محرک رقابت پذیری واحدهای تولیدی خود در عرصه بازارهای منطقه ای و جهانی هستند وباید وضعیت آنها نسبت به رقبا در هر لحظه سنجیده شود و عامل اساسی تکنولوژی که واحدهای تحقیق و توسعه برای پرورش انتقال و بومی سازی آن شکل گرفته اند میتواند وضعیت واحدهای تولیدی را نسبت به هم نمایان سازد. در این مقاله ابتدا به بررسی و تعریف تکنولوژی، انواع آن و فرایند تکنولوژی خواهیم پرداخت رویکردی را که تکنولوژی در روند فعالیتهای تحقیق و توسه ای دارد بیان نموده و یک مدل بر اساس مطالعات علمی در جهت سنجش وضعیت تکنولوژی واحدهای تحقیق و توسعه برای به کارگیری در عرصه های ملی و منطقه ای تعریف خواهیم نمود این مدل می تواند همانند جوایز کیفیت و بهره وری در بخش توان و ارزش واحدهای تحقیق و توسعه مورد استفاده قرار گیرد و بعنوان یک فرایند تکاملی جهت بهبود وضعیت واحدهای تحقیق و توسعه نسبت به هم و نسبت به گروههای تحقیقاتی هم رشته و در صنایع همگن مورد استفاده قرار گیرد. این الگو بر پایه مفهوم چهاربندی تکنولوژی پایه گذاری گردیده است که یک واحد تحقیق و توسعه را بر اساس پایه های چهارگانه ارزیابی نموده و بر اساس شاخص های ارزیابی که تعریف خواهد شد امتیاز دهی می نماید و بر اساس امتیاز هر چهارپایه محدوده ای را بر اساس ترسیم ریاضی برای آن مشخص می کند و این محدوده است که نشانگر وضعیت واحد نسبت به واحدهای مشابه یا یک واحد شاهد خواهد بود. این الگو را می تواند برای تمام واحدهای تحقیق و توسعه بر اساس یک تحقیق علمی یا روش سرشماری آماری ترسیم نمود و ارزیابی مناسبی از وضعیت تکنولوژی واحدهای تحقیق و توسعه کشور بدست آورد.