وحیده زاهدی - گروه نفت و انرژی مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف
رضا باقری - گروه نفت و انرژی مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف

مراکز تحقیق و توسعه درکشورهای توسعه یافته مراکز خلق و رشد تکنولوژی هستند، در حالیکه در کشورهای در حال توسعه با توجه به ضعف ساختارهای ملی و سازمانی توسه تکنولوژی و تجارت کم در مدیریت تحقیق و توسعه، این مراکز معمولا در توسعه تکنولوژی ضعیف عمل کردهاند. با توجه به تمایل مراکز تحقیق و توسعه کشورهای در حال توسعه به پیمودن سریع فاصله تا کشورهای توسعه یافته، همواره این انگیزه وجود دارد که بخشی از توانمندی ها در قالب جذب و یادگیری تکنولوژی به دست ایند که تحقق آن در گروی همکاری مشترک است. در این مقاله ضمن مروری کوتاه بر آثار و نتایج تحقیق و توسعه مشترک، دو نوع همکاری های تحقیق وتوسعه که اجرای هر مورد می تواند نقش تکمیلی برای دیگری ایفا کند، شرح داده می شود، نوع اول همکاری های تحقیق و توسعه یک رویکرد جدید در عقد قراردادهای بین المللی که فرصتی برای کشورهای در حال توسعه فراهم می کند تا در زمینه هایی که دانش لازم را برای خلق تکنولوژی ندارند، صاحب فناوری شوند و فراتر از همکاری در سطح لیسانس عمل نمایند. در این مورد شرکت نفتی پتروبراس که این سیاست را در دستیابی به موقعیت بین المللی در سه تکنولوژی در بخش بالادستی صنعت نفت به کار برده است، به عنوان مطالعه موردی مورد بررسی قرار می گیرد. نوع دوم همکاری های تحقیق وتوسعه در قالب شبکه می باشد. در این نوع همکاری شرکت هایی با مزیت رقابتی متفاوت و متخصص در تکنولوژی های مختلف و یا در زمینه هایی فراتر از مزیت رقابتی و خاص خود با هم همکاری می کنند و عامل اصلی شرکتی است که نقش ترجمه و انتقال اثر بخش دانش تکنولوژیکی را به دیگر بازیگران شبکه ایفا می کند. به عنوان مطالعه موردی، در این بخش نحوه همکاری بخش های تحقیق و توسعه در فعالیت های بخش بالا دستی صنعت نفت و گاز اروپا تحلیل می گردد.

تحقیق و توسعه ، تحقیق و توسعه مشترک ، قرارداد همکاری