بابک شمشیری - عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز

همگام با ظهور مدرنیته و حرکت به سمت صنعتی شدن و به تبع آن دوره ای جدید از تمدن بشری، فریاد اعتراض ژان ژاک روسو بر علیه تمدن برخاست . وی که تمدن را عامل تباه ی انسان تلقی می کرد، راه رهایی از آن را بازگشت به طبیعت می دانست . بر همین اساس، تربیت درست، تربیتی است که با طبیعت همنوایی داشته باشد . هر چند به نظر می آید، روسو در این راه، الگویی افراطی را در پیش گرفت، لیکن در دوران معاصر که ماشینیزم و فناوریهای گوناگون به ویژه فناوری ارتباطی - اطلاعاتی به تدریج در تمامی لایه های زندگی فردی و اجتماعی انسانها رسوخ می کنند، به نظر می آید که یکبار دیگر باید موضوع به ظاهر قدیمی طبیعت گرایی و به تبع آن تعلیم و تربیت طبیعت محور را جدی گرفته و به شکلی نو، آن را احیاء کرد . از این رو موضوع مقالة حاضر عبارت است از تبیین تربیت طبیعت محور در مقطع ابتدایی تحصیلی . با در نظر گرفتن اهداف فوق، پرسشهای ذیل قابل طرح هستند که سعی می شود در این مقاله به آنها پاسخ داده شود . -1 نسبت بین تربیت و طبیعت در نزد فلاسفه و مربیان چیست؟ -2 در نظام عقیدتی اسلامی، به طبیعت چگونه نگریسته شده است؟ -3 در دوران معاصر، تعلیم و تربیت با چه چالشهایی مواجه است؟ -4 طبیعت در تربیت چه نقشی دارد ( چگونه تربیت می تواند پاسخگوی چالشهای عصر جدید باشد ) -5 راهبردها و راهکارهای تربیت طبیعت محور در مقطع ابتدایی کدامها هستند؟ نتایج بررسی حاضر حکایت از آن دارد که بسیاری از فلاسفة تربیتی و مربیان بزرگ تاریخ مثل افلاطون، لاک، کومنیوس، روسو، پستالوزی، فروبل و دکرولی به صورت مستقیم و غیر مستقیم، مدافع تربیتی هستند که با نظام طبیعت همنوایی داشته باشد . از سوی دیگر، بنا به آموزه های اس لامی، روی آوردن به طبیعت، عامل مهمی در رشد و تکامل انسان تلقی می شود . مطالعة حاضر همچنین نشان می دهد که انسان عصر حاضر با چالشهایی همچون از خود بیگانگی، بحران هویت، بحران معنویت، بحران اخلاق، بحران محیط زیست و اسارت و بردگی تکنولوژی، مواجه است . در واقع باز گشت به طبیعت و همنوا شدن با آن، راهی است که می تواند به انسان معاصر در نیل به حل موفقیت آمیز این بحرانها، کمک نماید . در پایان، مقاله حاضر راهبردها و راهکارهایی را به منظور رفتن به سمت » تربیت طبیعت محور « در مقطع ابتدایی معرفی می نماید که برخی از مهمترین آنها عبارتند از : -1 تعریف مجدد از برنامة درسی و رفع جدایی تصنعی فوق برنامه از آن -2 ایجاد تغییر در فضاهای آموزشی مدارس ابتدایی -3 اهمیت دادن به نقش فعالیت های اردویی و سرمایه گذاری در آن -4 همیاری و سرمایه گذاری مشترک سازمانهای آموزش و پرورش و دیگر نهادهای اجتماع ی مثل شهرداریها به منظور ایجاد فضاهای آموزشی طبیعی

تعلیم و تربیت، طبیعت محوری، مقطع ابتدایی، برنامة درسی ، فوق برنامه