منوچهر حیدرپور - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه صنعتی اصفهان
سیدفرهاد موسوی - استاد گروه مهندسی آب، دانشگاه صنعتی اصفهان
سعید شعبانلو - دانشجوی دکتری، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران
جهانشیر محمدزاده - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهندسی عمران (مهندسی آب) دانشگاه صنعتی ش

احداث سد روی یک رودخانه منجر به کاهش سرعت جریان و در نتیجه رسوب‌گذاری در مخزن سد می‌شود. افزایش ارتفاع رسوب در پشت بدنه سدها بر عملکرد تأسیسات خروجی، دریچه‌های آبگیر، دریچه‌های توربین و شیرهای تراز پایین‌دست اثرات نامطلوب می‌گذارد. سد زاینده‌رود در 110 کیلومتری غرب اصفهان روی رودخانه زاینده‌رود بنا گردیده است. یکی از خطراتی که این سد در آینده با آن مواجه خواهد شد، مسئله افزایش ارتفاع رسوب در پشت بدنه آن می‌باشد. زیرا با گذشت زمان و افزایش حجم رسوبات ورودی، به تدریج ارتفاع رسوب در پشت بدنه سد زیاد شده و می‌تواند باعث ایجاد اختلال در کار دریچه‌های آبگیر و نیروگاه سد شود. با توجه به رسوب‌سنجی سال 1377 هر ساله به طور متوسط 5/2 میلیون متر مکعب رسوب در مخزن سد انباشته می‌شود. در این تحقیق، با استفاده از مدل تجربی کاهش سطح و با فرض ثابت بودن حجم رسوب ورودی به مخزن سد، محاسبات پیش‌بینی ارتفاع رسوب صورت گرفته است. نتایج به دست آمده نشان داد که در صورت رسیدن حجم رسوب در مخزن این سد به 126 میلیون متر مکعب (سال 1400)، دریچه آبگیر تحتانی سد به طور کامل توسط رسوب پوشانده می شود. علاوه بر این، با رسیدن حجم رسوبات به 250 میلیون متر مکعب (سال 1449)، ارتفاع رسوب تا رقوم لبه پایین دریچه توربین‌های نیروگاه سد خواهد رسید.

مخزن سد، روش کاهش سطح، ارتفاع رسوب