محمدرضا نوری امامزاده ئی - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه شهرکرد
صفدر نیازی - کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری
یحیی صالحی - کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان چهارمحال و بختیاری

در مناطق خشک و نیمه خشک آب مهمترین عامل محدود کننده توسعه کشاورزی می‌باشد. درکشور ما ایران کمبود آب (متأثر از عوامل کلیماتولوژی) مشکلاتی را برای توسعه کشاورزی در پی داشته است، علاوه بر این عدم استفاده بهینه از منابع آب موجود نیز باعث شده تا کشاورزی فاریاب با توسعه چندانی همراه نباشد. پایین بودن راندمان مصرف آب که خود عمدتاً زاییده عوامل مدیریت مزرعه می‌باشد باعث شده تا فقط حدود 35 درصد آب اختصاص یافته در بخش کشاورزی مفید مصرف گردد. با توجه به سهم عظیم مصرف آب در بخش کشاورزی انتخاب و بکارگیری هر استراتژی که منجر به بهینه‌سازی پایدار مصرف آب گردد شایان توجه خواهد بود. استان چهار محال و بختیاری با آنکه حدود 10 درصد منابع آب قابل استحصال حوضه‌های آبخیز کشور را داراست ولی در بسیاری از دشتهای خود با مشکل کم آبی مواجه است. در دسترس نبودن بخش عظیمی از آبهای استحصالی و در نتیجه خروج از مرزهای محدوده استان و عدم اعمال مدیریت مناسب بر منابع در دسترس ار عوامل عمده کمبود آب در دشتهای مذکور می‌باشند. هدف از ارائه این مقاله شناسایی عوامل مدیریتی مؤثر بر پایین بودن راندمان مصرف آب در دشتهای استان است. بررسیها نشان می‌دهد عدم یکپارچه بودن اراضی و به تبع آن هندسه نامنظم و پراکندگی واحدهای زراعی، تناوب نامناسب زراعی بر اساس الگویهای سنتی، سیستم سنتی انتقال و توزیع آب در مزرعه، حاکمیت فرهنگ غلط آب بیشتر، محصول بیشتر، استفاده بی‌رویه و نامناسب از نهاده‌ها بخصوص کودهای شیمیایی و نامتناسب بودن سیستم کشت با روش آبیاری از مهمترین عوامل بهینه نبودن راندمان مصرف آب می‌باشند. بستر سازی مناسب جهت اعمال مدیریت واحد بر سیستم تولید شرط لازم و اساسی جهت بهبود شرایط موجود می‌باشد و لازمه این بستر سازی تشویق زارعین و مالکین اراضی به تشکیل تشکلهای یکپارچه مثل شرکتهای کشت و صنعت می‌باشد. دولت می‌تواند با اعمال سیاستهای تشویقی از این تشکلها، نقشی اساسی در یکپارچه سازی اراضی خرده مالکیت موجود ایفا نماید و در عین حال با وضع قوانین مناسب و عملی زمینه‌های لازم جهت پیشگیری از خرد شدن بیشتر اراضی را فراهم نماید.

مدیریت مصرف آب، کارائی مصرف آب و چهار محال و بختیاری