محمدهادی نظری فر - کارشناس آموزشی و پژوهشی دانشگاه تهران - پردیس ابوریحان
رضوانه مومنی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران – پردیس ابوریحان
هادی جعفری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران – پردیس ابوریحان

برنامه ریزی کشاورزی برای کسب حداکثر استفاده اقتصادی در رژیم های متفاوت اقلیمی، بدون شک نیاز به در نظر گرفتن عوامل هواشناسی از قبیل میزان بارندگی، تشعشع، تغییرات درجه حرارت، تبخیر و تعرق و غیره دارد. بدون در نظر گرفتن پارامترهای بیوکلیماتیک استفاده عملی و اقتصادی از اراضی در یک مقیاس بزرگ محدود می شود. طبقه بندی اراضی گام موثری درجهت نیل به این هدف می‌باشد. طبقه بندی اراضی مختلف، بر اساس توان تولید پتانسیل حداکثر محصولات مهم آن منطقه است. عملکرد پتانسیل یک محصول بستگی به کل تشعشعی دارد که در طول دوره رشد دریافت می کند. این که چه مقدار از این تشعشع و درجه حرارت معین به رشد و عملکرد تبدیل می شود در محصولات مختلف متفاوت می باشد. این تفاوتها تاثیر به سزایی در بازده مصرف آب در تولید عملکرد محصول دارد. بنابراین در انتخاب یک محصول برای یک منطقه می بایست به نیاز تشعشعی آن و همچنین عکس العمل محصولات به درجه حرارت و طول روز توجه نمود. حداکثر عملکرد پتانسیل برای شرایط جوی متفاوت قابل محاسبه می باشد. روشهای متنوعی وجود دارد که بوسیله آن می توان مقدار بالقوه عملکرد و محصول را برای مناطق مختلف و در نتیجه مناسب ترین مناطق را برای گیاهی خاص مشخص نمود. یکی از بهترین روشها، روش ناحیه بندی بر اساس بوم شناسی زراعی است.در این پژوهش پس از تعیین ایستگاههای هواشناسی منتخب در حوضه، ابتدا لایه های مربوط به درجه حرارت و تشعشع در محیط Arcview ساخته شد و کلیه پارامترهای مورد نیاز در روش فوق از جداول ارائه شده از طرف فائو جمع آوری و گسترش مکانی حداکثر عملکرد بالقوه محصولات گزینشی حوضه تعیین گردید. در ادامه سایر لایه های مورد نیاز جهت محاسبه تبخیر و تعرق در فرمول پنمن مانتیث تهیه گردید و با در نظر گرفتن راندمان آبیاری بر اساس روش آبیاری و نوع منبع تامین آب در کل حوضه، میزان کارایی مصرف آب برای تک تک گیاهان در الگوی کشت مشخص و در نهایت اولویت کشت گیاهان در حوضه از نظر نوع و گسترش مکانی تعیین شده و حوضه از نظر کارایی مصرف آب پهنه بندی گردید.

Arcview، تشعشع، حداکثر عملکرد، کارایی مصرف آب