محمدرضا بمانیان - استاد دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
نگار السادات هاشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
پرویز محسن پور - کارشناس رسمی دادگستری و مدرس دانشگاه، تهران، ایران

یکی از مشکلاتی که شهرهای امروزی با آن دست به گریبانند، کاهش شاخص های کیفی در فضاهای عمومی شهری است. فضاهای شهری، اوج تجلی مکانی حیات شهری و حضور شهروندان را به نمایش می گذارند. اثرات متقابل کاهش کیفیت فضاهای شهری و تنزل کیفیت زندگی شهری، عمق و ابعاد این مشکل را آشکارتر می سازد. در قالب های روند پژوهی، شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت فضا به منظور تحلیل وضع گذشته، تبیین وضع موجود و ترسیم و تدوین چشم انداز آینده و با هدف ارتقای سطح کیفی فضاهای عمومی شهری و پیشگیری از تکرار نقص در ساخت مکان ها و فضاهای شهر مورد استفاده قرار می گیرد. هدف مقاله ی حاضر؛ بررسی علل شکل گیری خرده فرهنگ جرم زا در جوامع شهری است. به علاوه این مقاله با هدف دستیابی به اصول و مؤلفه های طراحی فضاهای عمومی امن و پیشگری از وقوع جرم نگارش شده و مؤلفه های غیر محیطی تدثیر گذار بر امنیت و کیفیت فضاهای عمومی شهری مورد بحث قرار گرفته است. روش پژوهش مقاله مبتنی بر مطالعه ی تحلیلی اسناد و یافته هایی است که توسط پژوهشگران حوزه ی فضاهای عمومی و جرم مطرح شده و مؤلفه های آن تبیین گردیده و حاصل کار در قالب ارائه ی مدلی از ویژگی های فضای عمومی امن ارائه شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که اغلب آثار تعاملی فضاهای اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم و کنش های متقابل آنها، معطوف به کالبد فضاهای عمومی است. همچنین، عامل اصلی تمایل به کج رفتاری در طبقات فرودست اجتماعی، خرده فرهنگ این طبقات است. لذا با طراحی فضای عمومی پاسخگو می توان فرایند تقویت حس تعلق به مکان و هویت جمعی و افزایش تماس های رودررو و تعاملات اجتماعی را تسهیل نمود. در نهایت تقویت حس وحدت در بین افراد یک جامعه و تعامل خرده فرهنگ ها و کاهش تمرکز آن موجب کاهش معنادار جرم در فضاهای شهری خواهد شد.

تعاملات اجتماعی، فضاهای شهری، خرده فرهنگ، فرهنگ جرم زا، پیشگیری از وقوع جرم، فضای عمومی امن