سعیده شیروانی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
فرهاد خسروی بیژائم - دکترای پژوهش هنر، عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند

آینه کاری هنری کاملا اسلامی و حاوی اشکال هندسی است؛ چنان که می توان آن را هنری دینی و سنتی تلقی کرد. درک ضرورت پاسداری و حمایت از حفظ و گسترش این هنر زیبا و شگفت در کنار سایر هنرهای تزیینی لازم است. فرضیات مقاله حاضر بر نمادشناسی تزیینات آیینه ای از منظر مفاهیم بصری، مطالعه شیوه های اجرای این تزیینات در کاخ چهلستون و هشت بهشت و همچنین دستیابی به فلسفه نقش مایه های آینه کاری ایرانی در کاربری های مختلف استوار است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی است. شیوه های اجرای نقوش در کاخ چهلستون و هشت بهشت به ترتیب به شیوه گچ بری روی آینه و کپ بری است. شیوه اجرای گره چینی چوب و آینه در هر دو کاخ قابل مشاهده است. نقوش به کار رفته در تزیینات آیینه ای دو کاخ چهلستون و هشت بهشت شامل نقوش هندسی و گیاهی است. نقوش گیاهی متاثر از طبیعت و تماما در خدمت معماری کاخ بوده و نقوش هندسی به کار رفته در اطراف شمسه نشان از خرد شدن نفس آدمی و پالوده شدن روح از هر گونه بدی و هر آنچه غیر اوست، دارد. این نقوش گویی همه ساکنان کاخ را به مقام قداست فرا می خواند. تکه های آینه نمایانگر خردشدن نفس و مقام مهمانان در برابر عظمت و شکوه کاخ و صاحبان آن است.

تزیینات آیینه ای، کاخ چهلستون، کاخ هشت بهشت، مفاهیم بصری، صفوی