مهدی عبدی - دانشجوی دکتری، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی، ایران
آرزو عبدی - کارشناس ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، ایران

کاربرد اعداد از دیرباز مورد توجه شاعران ایرانی بوده است، و آنها اعداد متنوعی را با مفاهیمی خاص در متن اشعار خود به کار میبردهند. اعداد در باورهای کهن مردم ایرانزمین، دارای کارکرد مهم و تأثیرگذاری بودهاند؛ بهگونهای کهتعدادی از آنها جایگاه مقدس و برجستهای در میان مردم داشتهاند و برخی دیگر نیز منحوس و نشانی از عالم شر به- شمار میآمدهاند. شاعران نامدار نیز با آگاهی از این باورها، و برای تثبیت مفاهیم اعداد در ذهن مخاطبان خود، از آنها بابسامد بالا و کارکردهای مختلف و همسو با باورهای مردمی استفاده کردهاند. ضمن اینکه خود علمالاعداد نزد قدما و شعراء جایگاهی رفیع داشته است، و در زبان فارسی، بهخصوص در شعر، اعداد در قالب بسیاری از تعبیرات و کنایات نیزبه کار رفتهاند. خواجه شمسالدین محمد حافظ شیرازی، در غزلیات خویش بهوفور از اعداد مختلف برای بیان اهدافبلند خویش در قالب اشارات و کنایات مختلف استفاده کرده، که نشان از آگاهی و توانمندی این شاعر در شناسایی اعداد مخصوص نزد باورهای مردمی است. او سعی کرده از این طریق با مخاطبانش ارتباط برقرار کند، و با شگردیخاص جایگاه والای این اعداد را تبیین کند. در نوشته حاضر با استفاده از روش استقرایی و تکیه بر مطالعات کتابخانه- ای، کوشیدهایم ضمن نقل شواهد و ابیاتی روشن، کارکردهای مختلف معنایی این اعداد را در دیوان حافظ بررسی کنیم، و به تبیین جایگاه آنها نزد این شاعر بپردازیم.

حافظ شیرازی، شعر فارسی، اعداد فارسی، رویکرد معنایی، سبک شخصی