غلامعلی بهزادی - استادیار دانشکده فنی ساری
محمود میثاقی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری
فاطمه بهرامی - کارشناس شهر سازی

نواحی کهن شهری که در زمان شکل گیری، فضایی پاسخگو به سلسله مراتب نیازهای ساکنان خود بوده اند، در پی تحولات نظام سکونتگاهی به تاثیر از تحولات شیوه های ساخت و ساز و تغییر در نیازهای زیستی، اجتماعی و اقتصادی هم اکنون فاقد امکانات ، خدمات و زیر ساخت های مناسب شهری بوده و در اکثر موارد دارای ابنیه با عمر بالا و مصالح ناپایدارند. این بافته ها به دلیل وضعیت و نیازمند سرمایه گذاری های فرامحلی و حتی ملی خواهند بود. با توجه به تصمیمات اساسی و بنیادی که در خصوص محدوده های مذکور در سطح کشور در حال اتخاذ می باشد، تشخیص و مکان یابی درست آنها از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. چرا که با آگاهی درست از مساحت و سهم چنین بافت هایی و هم چنین با شناخت از چگونگی پراکنش آنها می توان در جهت اخذ سیاست های مناسب و مقتضی در سطوح ملی و یا فراتر از آن گام نهاد. در راستای تعیین بافت های فرسوده شورای عالی مهماری و شهرسازی که بلوک را به عنوان مبنای کاری در زمینه مذکور معرفی نموده است، معیارهایی نظیر ناپایداری، ریزدانگی نفوذ پذیری در قالب بلوک را جهت تعیین این محدوده ها در نظر گرفته است. با توجه به تفاوت های منطقه ای و همچنین ساختاری شهرهای مختلف کشور در در نظر گرفتن واحدی هم چون بلوک ممکن است برای شهرهایی با بافت پر و متراکم دارای نتایج مناسب و درستی باشد ولی مبنا قرار دادن چنین واحدی برای شهرهایی با بافت متخلخل، نادرست و ناکارآمد خواهد بود و در نهایت ما را به شناخت بافت های واقع فرسوده رهنمون نخواهد شد. واحد کاری مناسبی که در خصوص چنین شهرهایی قابل طرح می باشد قطعه است و کار در چنین سطحی ما را به بهره گیری از ابزار مناسب هدایت می نماید و GIS مناسب ترین سیستم برای موضوع مذکور خواهد بود چرا که با توجه به قابلیت های این نرم افزار قادر خواهیم بود، قطعات شهر را به تفکیک بر اساس ملاک های مناسب مورد بررسی قرار داده و انواع مختلف فرسودگی را به تفکیک در قطعات مختلف شهر مشخص و از تجمیع قطعات فرسوده همجوار، محدوده های فرسوده را تعیین نماییم. در این راستا نرم افزار G.I.Sهم از نظر دقت و هم از نظر سرعت بهترین و کارآمدترین ابزار دست یابی به اهداف مذکور خواهد بود. در اینمقاله سعی شده است تا شیوه تعیین بافت های فرسوده با بهره گیری از سیستم G.I.S در شهرهای با بافت متخلخل (نمونه موردی استان مازندران، شهر تنکابن) مورد بررسی قرار گیرد.

بافت های فرسوده ، G.I.S ، تنکابن ، ناپایداری ، ریزدانگی و نفوذپذیری