بهرام محمدی گلرنگ - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان
غلامرضا حسینی بمرود - کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان

به دنبال شروع عملیات مکانیکی عرصه پخش سیلاب در حد فاصل جاده های گناباد به کلات و گناباد به کاخک در سال 76 و قرق عرصه فوق و انجام فعالیتهای بیولوژیکی از قبیل بذرپاشی و نهال کاری، وضعیت پوشش گیاهی این عرصه رو به بهبودی نهاده و عملا غذای مناسبی را برای جانورانیکه از گیاهان تغذیه می نمایند فراهم کرده و آنها را نیز به عرصه پخش سیلاب کشانده که این امر خود باعث ثبات وضعیت اکولوژیکی منطقه می گردد و درمواقع بارندگی نیز بدنبال هر بارش آب باران در پشت تورکینستها و خاکریزها جمع شده و آب مورد نیاز وحوش تا مدتها تامین می گردد و می تواند مورد استفاده وحوش قرار گیرد. از طرف دیگر احداث خاکریزهای متعدد، تورکینست و زدن بانکت و حفر چاله جهت غرس نهال که باعث فراهم آمدن پناهگاه مناسبی ازاین جهت نیز برای وحوش منطقه که بدین نحو مورد تعرض قرار می گرفتند بوجود آمد و از سوی دیگر همین موانع ذکر شده امکان پنهان شدن این جانوران را از دید شکارچیان متخلف فراهم نموده است. در ای مقاله سعی گردیده اثرات اجرای هر یک از عملیاتهای فوق (اعم از مکانیکی و بیولوژیکی) به تفکیک در عرصه پخش سیلاب درمنطقه آبخوان گناباد را بر روی وضعیت پوشش گیاهی و حیات وحش منطقه مورد بررسی قرار داده و با وضعیت آن در قبل از انجام عملیات آبخوانداری مورد مقایسه قرار گیرد. در این بررسی مشخص گردید تعداد جمعیت آهو در منطقه قبل از اجرای طرح طبق سرشماری اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گناباد 28/2/81 جمعیت آهوی منطقه به 32 راس افزایش پیدا نموده است. که این خود امید این است که ایستگاه آبخوانداری شهرستان گناباد محیطی امن برای تولید مثل حیات وحش می بابشد. همچنین با توجه به بررسی های بعمل امده مشخص گردیده است به لحاظ قرق و غرس نهال های مثمر و غیر مثمر درمنطقه از طرفی و حفاظت و حمایت نهالها و آبیاری آن، از طرف دیگر باعث افزایش پوشش جنگلی و مرتعی در منطقه گردیده است که این امر باعث شده جمعیت خرگوش منطقه روبه فزونی گذاشته و بدنبال آن طبق چرخه زنجیره غذایی تعداد جمعیت گرگ و روباه نیز افزایش یابد. همچنین ایستگاه آبخوانداری شهرستان گناباد و کال شور که بعنوان مناطق حفاظتی محسوب می گردد محیط بسیار امن و پناهگاه خوبی برای گذراندن پرندگان مهاجری مانند اردک، کله سبز، آنقوت، حواصیل و … در زمستان می باشد. نتایج زیست محیطی حاصل از اجرای طرح پخش سیلاب منطقه گناباد در اصل مقاله به تفضیل آمده است.

پخش سیلاب ، اثرات زیست محیطی ، حیات وحش ، منطقه گناباد