محمود فال سلیمان - بیرجند، دانشگاه بیرجند،ایران، استادیار گروه جغرافیا دانشگاه بیرجند
کاظم علوی - بیرجند، دانشگاه بیرجند،ایران، استادیار گروه جغرافیا دانشگاه بیرجند
حجت الله صادقی - بیرجند، دانشگاه بیرجند،ایران، استادیار گروه جغرافیا دانشگاه بیرجند

کاویدن روابط میان جنسیت و محیط زیست در دو دهه اخیر نقش بسزایی را در مطالعات اجتماعی، زیست محیطی پیدا نموده است. بطوریکه امروزه کمتر برنامه محیطی است که در آن مشارکت و بکارگیری زنان مورد غفلت قرار گیرد. پروژه مشارکتی بین المللی ترسیب کربن کار مشترک دولت ایران، برنامه عمران ملل متحد (UNDP) و تسهیلات زیست محیطی جهانی (GEF) است که جهت تحقق اهداف خود، نقش برجسته ای را به زنان داده است. محل اجرای این پروژه بخشی از اراضی شهرستان سربیشه در شرق استان خراسان جنوبی می باشد که به علت همجواری با مرز افغانستان در گذشته باحضور پناهندگان افغانی به شدت تخریب یافته است . هدف این پروژه در سه سطح جهانی، ملی و محلی تعریف گردیده است که رابطه پیوسته و سیستماتیکی را بین کاهش گرمایش جهانی با احیای اراضی در مناطق خشک و نحوه مدیریت منابع محیطی با مشارکت مردم محلی بیان می کند . در سطح محلی این پروژه به منظور بسط و توسعه دیدگاه های مشارکتی در احیای مراتع و افزایش توان و ظرفیت ترسیب کربن و نیز بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی ساکنان محلی اجرا گردیده است؛ پژوهش حاضر، به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر محتوا و روش، توصیفی- استنباطی بوده، که برای گردآوری داده ها از دو روش میدانی و اسنادی استفاده گردید. بررسی عملکرد زنان در این پروژه نشان می دهد که آنها با تشکل های سازمان یافته در قالب گروه های توسعه روستایی، در امر احیاء مراتع در فعالیت هایی همچون بذرچینی گیاهی منطقه، احداث نهالستان و کاشت و آبیاری گونه ها، در عرصه مراتع مشارکت مستقیم داشته اند. همچنین بطور غیر مستقیم با پذیرش نوآوری جدید سوخت، میزان استفاده از مراتع به 64% درصد کاهش یافته است. از طریق جمع آوری پس اندازهای کوچک خود در صندوق های خرد اعتباری اقدام به فعالیت های تولیدی-اقتصادی متنوعی جهت کاهش وابستگی به شغل دامداری و استفاده از مراتع نموده اند، که نقش اصلی را در تعادل دام و مرتع داشته است.

توسعه محلی پایدار، مشارکت، منابع طبیعی، پروژه بین المللی ترسیب کربن، زنان روستایی