حسین علی حسنی ها - استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان
خدیجه نجفی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته آبیاری و زهکشی گروه مهندسی آب دانشکده کشاو

کشور ایران در کمربند خشک جهانی قرار گرفته و دارای متوسط بارندگی سالانه حدود 224-240 میلیمتر می باشد که کمتر از یک سوم بارش متوسط جهانی است. همچنین عدم توزیع زمانی و مکانی بارش و پدیده ناهنجاری های اقلیمی و تغییر اقلیم در سی ساله اخیر علیرغم کم تر شدن مقدار نزولات جوی، معضلاتی در رژیم بارش و تغییر شکل نزولات جوی از حالت برف به باران ایجاد نموده که وقایعی چون عدم موفقیت کشت دیم، پر نشدن سدها، بحران آب، خشکسالی و بیابان زایی را در پی دارد. افزون بر محدودیت های فوق، سیلاب های فراوانی به وقوع می پیوندد که در پایاب حوضه ها مسایلی نظیر فرسایش و تخریب خاک را رابه دنبال خواهد داشت. تجزیه و تحلیل های هیدرولوژیکی برای شناسایی مناطق مستعد تخریب اولین گام در جهت بیابان زدایی محسوب می شود. منطقه مورد مطالعه رودخانه زنجانرود در ایستگاه سرچم، واقع در استان زنجان می باشد که آمار مربوط به بارش و حداکثر دبی لحظه ای آن پس از جمع آوری و بازسازی و انجام آزمون ران تست و جرم مضاعف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بدین ترتیب که بعد از رسم نمودارهای مربوطه، حداکثر بارش 24 ساعته و حداکثر سیل لحظه ای با دوره بازگشت های مختلف با استفاده از روش ویبول و نرم افزار Smada محاسبه گردید. این بررسی نشان داد که این حوضه با کاهش بارندگی، تناوب سیل، بحران آب و خشکسالی روبرو بوده که این عوامل، منطقه را مستعد فرسایش، تخریب خاک و فقر پوشش گیاهی می سازد. در این پژوهش به این وقایع پرداخته شده و برخی راهکارهای مدیریتی مناسب ارائه گردیده است.

حوضه آبریز، بارش، سیلاب، بیابان زایی، ران تست، Smada