لیلا دواشی - دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانش
حمیدرضا عظیم زاده - استادیار دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی- پژوهشکده مناطق خشک و بیابان
شایسته دادفرنیا - استاد دانشکده شیمی، دانشگاه یزد
سید رحمان دانیالی - کارشناس ارشد محیط زیست اداره کل محیط زیست استان اصفهان

هرچند راهها از اصلی ترین اجزای زیرساخت ها و به عنوان یکی از شاخص های مهم توسعه هر کشور محسوب می شود اما توسعه آن ها از منابع اصلی آسیب به محیط زیست از جمله اختلال در زیستگاه ها و آسیب به پوشش گیاهی و جانوری محسوب می شود. جاده ها را به اژدها تشبیه کرده اند، زیرا نه تنها دورترین و غیرقابل دسترس ترین اراضی را باز می کند بلکه زمینه را برای هجوم شمار زیادی از مردم، تغییر و تبدیل اراضی، تغییر چشم اندازها و حتی نابودی جوامع محلی در اثر توالی و جابجایی اجتماعی فراهم می کند. در تحقیق حاضر با استفاده از تصاویر ماهواره ای در محیط نرم افزار ArcGIS به بررسی تراکم جاده ها و تاثیر آلودگی سرب ناشی از آن در محدوده پناهگاه حیات وحش قمیشلو پرداخته شده است. از نظر شاخص بیابانزایی تراکم جاده (طول جاده به مساحت محدوده) در کلاس بیابانزایی خفیف قرار می دهد. در حالی که مقایسه مقدار سرب موجود در غبار جاده و خاک حاشیه جاده موید این مساله است که غلظت سرب در غبار جاده تا بیش از هفت برابر مقدار معمول و در خاک حاشیه جاده تا 5/1 برابر حداکثر متداول (100 میکروگرم بر میلی گرم) متغیر است. بدین لحاظ لازم است در شاخص ها و معیارهای مدل های بیابانزایی به تاثیرات غیر مستقیم بیابان زایی که اثر ناپیدای بیابانزایی هستند مانند آلودگی زیست محیطی توجه بیشتری شود و مد نظر قرار گیرد.

بیابان زایی، تکنوژنیک، جاده، آلودگی محیط زیست، مدل