جیران فریدونی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشگاه زنجان
احمد گلچین - استاد گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

در اثر فعالیت انسان در فرآیندهای صنعتی و کارخانجات و افزایش پسماندهای ناشی از این فعالیتها، مقدار فلزات سنگین و آزادسازی آنها در محیط افزایش یافته است. بدین گونه در مقیاس وسیعی خاکها و آبها به فلزات سنگین آلوده شده اند. بعلاوه آلودگی محیط با سرب بنزین عمومیت دارد و مقدار پراکندگی آن در محیط از این طریق خیلی بیشتر از منابع دیگر است و شاید 95 درصد آلودگی سرب محیط را شامل شود. جذب روزانهی سرب از غذا به طور متوسط در حدود 300 میکروگرم و از هوا 10 تا 100 میکروگرم است. فرض بر این است که جذب سرب از طریق غذای جامد نباید از 600 میکروگرم در روز تجاوز کند. یکی از عوامل مهم بروز سرطان در انسان ناشی از غلظتهای بالای سرب است، بنابراین ارزیابی تجمع عناصرسمی در خاک و گیاهان در محیط زیست از نظر سلامت و حیات انسان و سایر موجودات بسیار مهم و ضروری است. پاکسازی برخی از آلودگیهای خطرناک نظیر فلزات سنگین از خاک با توجه به اینکه این فلزات تجزیه و تخریب نمیشوند دشوار و مستلزم هزینه بالایی است. گیاه پالایی، استفاده از گیاهان سبز برای برداشت آلودگی از محیط یا تبدیل آنها به اشکال غیر مضر میباشد که روشی مؤثر، ارزان قیمت و دوستدار محیط زیست است. مقاله حاضر بمنظور بررسی پتانسیل تربچه در پاکسازی فلزات سنگین از خاک و تأثیر سطوح مختلف سرب و تشدید کننده های جذب بر رشد و نمو وغلظت سرب در گیاه تربچه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاٌ تصادفی در شرایط گلخانه ای با هفت تیمار سطح سرب(فاکتورa) و پنج تیمار افزودنی(فاکتور b) و در سه تکرار انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که تاثیر سطوح مختلف سرب و نوع ومقدار افزودنی بر غلظت سرب و وزن خشک غده گیاه تربچه معنی دار است. با افزایش سطح سرب در خاک غلظت سرب در بخش زیر زمینی گیاه تربچه افزایش و وزن خشک گیاه کاهش یافت. کاربرد افزودنی های مختلف باعث افزایش غلظت سرب و وزن خشک گیاه تربچه گردید.

گیاه پالایی، تربچه، استخراج گیاهی، سرب،EDTA ، اسیدسولفوریک