سیده رقیه احمدپور - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
اکبر فرقانی - استادیار دانشگاه گیلان
محمد علی بهمنیار - دانشیار
سروش سالک گیلانی - مربی و دانشجوی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

ورود مواد آلی به خاک با تأثیر بر ویژگیهای مختلف فیزیکی، شیمیایی، تغذیه ای و بیولوژیکی خاک میتواند سبب بهبود و یا افزایش رشد گیاهان شود (فرقانی، 1382 ). تأمین مواد غذایی مورد نیاز در خاکهای کشاورزی از یک سو و تولید انبوه مواد زائد ومشکلات زیست محیطی حاصل از آنها از سوی دیگر، ایجاب میکند که این مواد به نحو مطلوب و آگاهانه به عنوان کود آلی مورد استفاده قرار گیرد. با تبدیل ضایعات آلی به کمپوست، ضمن جلوگیری از آلودگی محیط زیست میتوان میزان ماده آلی خاک را افزایش داد (سماوات، 1379 ). یکی از این کودهای آلی و یا همان اصلاح کننده های آلی لجن فاضلاب میباشد، که موجب افزایش ظرفیت پتانسیل بیوشیمیایی خاک و فعالیت آنزیمهای مختلف میشود (فرقانی، 1382 ). در بحث کشاورزی پایدار، هدف ما کشاورزی با ورودی کم می باشد، که استفاده از کودهای آلی به جای کودهای شیمیایی نیتروژن و فسفردار علاوه بر اثرات مفیدی که بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک دارد، بر فعالیت بیولوژیک خاک تأثیر فروانی میگذارد. در ضمن ارزیابی فعالیت آنزیمی خاک میتواند یک شاخص عمده در درک تغییرات کیفیت خاک باشد. در اثر فرآیندهای میکروبی و تحت تأثیر آنزیمهای درون و برون سلولی، با تغییر شکل عناصر از شکل آلی به شکل معدنی، زمینه برای افزایش رشد گیاهان فراهم میشود (حجتی و همکاران، 1385 ). با اضافه نمودن 5:1 ورمی کمپوست به خاک ( 1 برابر ورمیکمپوست و 5 برابر خاک) فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی و پروتئاز به طور معنیداری افزایش یافت (زانگ و همکاران 2000 ) . شاها و همکاران ( 2008 ) اعلام نمودند که با اضافه کردن 3 نوع کود آلی، فضولات دامی، کمپوست و ورمی کمپوست فعالیت فسفاتاز اسیدی افزایش یافت و افزایش فسفاتاز اسیدی در کاربرد کود ورمی کمپوست بیشتر نشان داده شد. با افزایش کاه برنج، فضولات خوک، کاه برنج به همراه فضولات خوک میزان فعالیت فسفاتاز قلیایی به ترتیب 219، 281 و 274 درصد افزایش یافته است (لیانگ و همکاران، 2003 ). ورمی کمپوستها دارای آنزیمها و هورمونهای رشد میباشند، بنابراین نسبت به کمپوستهای معمولی برتری دارند (ریگی، 1382). گزارشات متعددی در زمیه تأثیر مثبت انواع کمپوست بر رشد و عملکرد گیاهان وجود دارد. گزارش شده است که کمپوست تولید شده از کودهای دامی و بقایای گیاهی به مدت 6 سال پس از مصرف عملکرد آفتابگردان را افزایش داده است (هویتینک، 1994 ). تأثیر سه تیمار شامل کمپوست حاصل از بقایای کشاورزی، بدون کمپوست و کود شیمیایی که ارزش تغذیهای معادل کمپوست مصرفی را داشته است در. یک تناوب شش ساله گندم، ذرت و چغندر قند نشان داد که تیمار کمپوست بهتر از بقیه تیمارها عمل کرده است (بالدنی، 1996). هدف از این تحقیق بررسی تأثیر دفعات مختلف کاربرد کمپوست، ورمی کمپوست، لجن فاضلاب و همچنین کود شیمیایی بر میزان مواد آلی، نیتروژن کل، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب و فعالیت آنزیمهای اورهآز در خاک تحت کشت ذرت میباشد.