حجت اله اروانه - دانشجوی مهندسی آبیاری و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر مقطع کار
حجت سلیمانی فر - دانشجوی مهندسی آبیاری و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر مقطع کار
فاروق عچرش - دانشجوی مهندسی آبیاری و زهکشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر مقطع کار

شبکه آبیاری دز به عنوان یکی از طرح های چند منظوره چهارده گانه عمران خوزستا ن واقع در شمال این استان در شهرستان دزفول می باشد که بصورت یک برنامه دراز مدت برای آبادانی اراضی و استفاده از منابع طبیعی آب و خاک منطقه در نظر گرفته شده است آب مورد نیاز این طرح ا ز رودخانه دز تأ مین گر دیده و جهت کنترل، مهار و تنظیم جریان آب آن اقدام به ساخت سدهای مخزنی، تنظیمی و انحرافی بر روی این رودخانه شده است . در سال 1337 همزمان با ساختمان سد دز مطالعه و طراحی قسمتی از شبکه در سطحی معادل 22000 هکتار به صورت آزمایشی توسط مهندسین مشاور عمران شروع و مجموع طرح طی دوازده قرارداد ساختمانی و تأ سیساتی از سال 1346 به ترتیب به مرحله اجرا در آمد و در آذر ماه 1356 به بهره برداری رسید. مهندسین مشاور این طرح ، نیاز آبی گیاهان را با روش بلانی- کریدل تعیین و بازدهی کل آبیاری را 54 درصد منظور و ظرفیت کانا ل های آبیاری درجه یک را براساس حداکثر نیاز آبی در دوره آبیاری و در نظر گرفتن 85 درصد تراکم کشت ، برای مساحت های بالاتر از 800 هکتار معادل 2 لیتر در ثانیه در هکتار طراحی نموده است] 4]. در این مقاله به منظو ر بررسی راندمان کل در سالهای 1375 تا سال 1380 پس از جمع آوری اطلاعا ت و میزان آب تأ مین شده در شبکه جهت مصارف کشاورزی برآورد و سپس نسبت نیاز آ بیاری به آب تحویلی برآورد شده است . با در نظر گرفتن راندمان انتقال آب و راندمان کاربرد در کانا ل های شبکه دز و بدست آوردن راندمان توزیع، راندمان کل آبیاری در اراضی غیریکپارچه و اراضی کشت و صنعت ها بطورجداگانه محاسبه شده است راندمان کل آبیاری شبکه مدرن دز در سالهای زراعی 1380-1375 حدود 26/92 درصد برآورد و علل کاهش راندمان وپیامدهای آن مورد بررسی قرار گرفته و همچنین پیشنهادهایی برای بهبود و بالا بردن راندمان آبیاری ارائه شده است.

شبکه آبیاری دز، راندمان آبیاری، آب مورد نیاز آبیاری