محمد کریمی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
محمد رضا حداد - کارشناش آب و خاک مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان فیض آباد استان خراسان رضوی

کانالهای آبیاری نقش مؤثری در کاهش تلفات و بالا بردن راندمان انتقال آب به مزرعه دارند. با توجه به اینکه پوشش کانالها با هزینه بالایی انجام می شود و از طرفی انتقال آب در آنها باید براساس یک راندمان قابل قبول صورت پذیرد، به همین منظور ضروری به نظر می رسد که اجرای پوشش انهار بر راندمان آبیاری و بهره وری وبهینه سازی مصرف آب بررسی شده تا بتوان از پتانسیل وا قعی کانالها در جهت کاربرد باصرفه تر و با راندمان بیشتر استفاده نمود. این تحقیق به منظور بررسی تلفات آب و راندمان آبیاری و تاثیر اجرای پوشش کانالها در افزایش بهره وری مصرف آب در منطقه کلات از استان خراسان رضوی و بر روی کانالهای انتقال آب روستاهای آبگرم و زاوین انجام شد. برای انجام این کار، سرعت و دبی در کانالهای انتخاب شده اندازه گیری شد. برای این کار در هر یک از محلهای انتخابی، دو مقطع با فاصله تقریبی هزار متر در نظر گرفته شد (قسمتی از طول کانال را که به صورت حانبی درآن هیچگونه جریانی وارد یا خارج نمی شود در نظر گرفته شد) و سرعت جریان در این مقاطع توسط مولینه اندازه گیری گردید. اندازه گیری سرعت جریان با مولینه در اعماق 0/2، 0/6 و 0/8 از سطح آب انجام پذیرفت. سپس سطح مقطع کانال در مقاطع انتخابی(با اندازه گیری عرض بالا و پایین و عمق در کانالهای ذوزنقه ای و عرض و عمق در کانالهای مستطیلی ) اندازه گیری شد. راندمان انتقال آب در کانالها از تقسیم دبی خروجی مقطع بر دبی ورودی به آن و تلفات آب در مسیر کانال از اختلاف بین دبی ورودی و خروجی قابل محاسبه گردی د. نتایج نشان داد که راندمان انتقال آب در کانالهای روستاهای آبگرم و زاوین به ترتیب 81/33 و 74/36 درصد می باشد. از طرفی دیگر اجرای پوشش کانال در منطقه زاوین باعث افزایش سطح زیرکشت محصولات زراعی، عملکرد و کارایی مصرف آب به ترتیب به میزان 25، 13/8 و 14/28 درصد شده است.

شبکه آبیاری، پوشش انهار، راندمان آبیاری و بهره وری مصرف آب