آذر هاشمی نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش کشاورزی دانشگاه تهران
حسین شعبانعلی فمی

یکی از تنگناهای اساسی توسعه درکشورهای واقع در مناطق خشک و نیمه خشک جهان کافی نبودن آب برای مصارف گوناگون اعم از شرب، صنعت، کشاورزی و سایر فعالیت ها است. همچنین، آب به عنوان مهمترین عامل محدود کننده کشاورزی شناخته شده است. لذا عدم استفاده مطلوب از آب آبیاری، محدودیت منابع آب و نیاز فزاینده بشر به غذای بیشتر، متنوع و مطلوب تر، ایجاب می نماید تا مسئولان مدیریتی صحیح به منظور صرفه جویی در مصرف آب و افزایش بازده آبیاری داشته باشند. در حال حاضر ناکامی و عدم توفیق مدیریت دولتی در سازماندهی وضعیت شبکه ها، گرایش به سهیم نمودن بهره برداران در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب کشاورزی و توجه به رویکرد مدیریت تلفیقی منابع آب و تفکر مدیریت مشارکتی و انتقال مدیریت شبکه های آبیاری را تقویت نموده است. بنابراین امروزه تدوین نظام بهره برداری منابع و مصرف آب جز با تفکر، نگرش و برنامه ریزی سیستمی و استفاده از دانش بومی و تشریک مساعی جوامع محلی امکا نپذیر نمی باشد و سوق دادن سرمایه گذاری ها از منابع دولتی به منابع غیر دولتی و سپردن کار مردم به تشکل های مردمی ضرورت یافته بطوریکه یکی از رویکردهای انتقال و توزیع آب کشاورزی در ایران در این راستا می باشد که تحت عنوان تشکل های آب بران ایجاد شده است. تشکل های آب بران سازمانی برای مدیریت و استفاده بهینه از آب، با تأکید بر مشارکت کلیه گروه های ذینفع می باشند. لذا این مقاله ضمن بیان مفهوم تشکل های آب بران و ضرورت و اهمیت آن در مدیریت مشارکتی آبیاری کشاورزی، به این نتیجه می رسد که تنها با توجه به نقش جامعه بهره برداران محلی می توان به مدیریت پایدار آبیاری دست یافت.

تشکل های آب بران، مدیریت مشارکتی آبیاری، انتقال مدیریت آبیاری