علیرضا زینی وند - داتشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه واحد دزفول و کارگزین هیات علمی واحد دره
محمد مهران زاده - عضو هیات علمی دانشگاه واحد دزفول- دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول، گرو
محمد هاشم رحمتی - عضو هیات علمی نیمه وقت دانشگاه واحد دزفول- دانشگاه آزاد اسلامی واحد دز
بهنام حبیبی خانیانی - عضو هیات علمی دانشگاه واحد دزفول- دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول، گرو

در تولید محصولات کشاورزی میزان مصرف و کار آیی انرژی ارتباط مستقیم با بازده محصولات کشاورزی دارد از آنجایی که تولید و مصرف انرژی مستلزم هزینه می باشد لذا بررسی و تعیین میزان مصرف و کار آیی انرژی در تولیدات محصولات کشاورزی برای رسیدن به بهترین بهره وری امری ضروریست. محصول گندم در شهرستان دره شهر به عنوان دومین محصولی که در منطقه تولید می شود و تا کنون روش مناسبی از نظر میزان مصرف و کارآیی انرژی برای تولید این محصول ارائه نشده است. لذا در این تحقیق با بررسی و تجزیه و تحلیل انرژی مصرفی برای تولید این محصول و تاثیر آن در عملکرد تولید، علاوه بر اینکه میزان هریک از سه حالت انرژی مصرفی (شیمیایی، مکانیکی، بیولوژیکی) در عملیات مختلف تولید محصول محاسبه، در نهایت بهترین روش تولید این محصول نیز مشخص و پیشنهاد شده است. محدوده تحقیق در بخش مرکزی شهرستان درشهرواقع در جنوب شرقی استان ایلام با آب و هوایی گرم و خشک می باشد. در این تحقیق با توجه به اندازه های مزارع مورد کشت در منطقه چهار سطح بهره بردار به ابعاد: 0/5 تا 1، 1 تا 2، 2 تا 5 و 5 تا 10 هکتار انتخاب شده است . برای هر سطح بهره بردار دوروش کشت مکانیزه و نیمه مکانیزه در نظر گرفته ایم . اطلاعات به سه روش پرسشنامه، میدانی و کتابخانه ای جمع آوری شده اند.در این تحقیق با توزیع پرسشنامه ی که حاوی سوالاتی است که اطلاعات لازم جهت بدست آوردن حالات مختلف انرژی مصرفی در تولید محصول و عملکرد آن میباشد استفاده شده و همچنین آمار و اطلاعاتی که از اداره جهاد کشاورزی و مسئولین،داده های اولیه بدست آمده است. انرژی بیولوژیکی از ساعات انجام کار توسط کشاورز بدست آمده است و انرژی مکانیکی با بدست آوردن میزان سوخت کازوئیل و روغن و استهلاک ماشین با توجه به ساعات انجام کار توسط ماشین از روابط موجود در منابع مورد مطالعه بدست آمده و همچنین انرژی شیمیایی با توجه به میزان مصرف کودهای شیمیایی و آلی وانواع سموم و آفت کشها وبذر اصلاح شده مصرفی بدست آمده است لازم بذکر است مقدار انرژی مصرفی برای هر کیلو گرم یا لیتر مواد شیمیایی مصرفی مقدار میانگین اندازه گیری شده در ایران و سا یرکشورها در نظر گرفته شده است. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان می دهد که از نظر سهم انرژی مصرفی در حالات مختلف (مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیکی ) انرژی شیمیایی با متوسط 21684/26 مگا ژول بر هکتار(50/04 درصد) از کل انرژی مصرفی، بیشترین سهم را در انرژی ورود ی ( مصرفی ) کل داشته است و پس از آن انرژی مکانیکی با متوسط 21443/53 مگا ژول بر هکتار(49/48 درصد) و سپس انرژی بیولوژیک با متوسط 207/78 مگا زول بر هکتار(0/48 درصد) در رده های بعدی انرژی مصرفی قرار گرفته اند. بیشترین عملکرد مربوط به سطح بهره بردار 2 تا 5 هکتار است که انرژی خروجی (تولیدی) آن برابر 101318/75 مگا ژول می باشدو بازدهی انرژی آن 2/13 بوده و کمترین عملکرد مربوط به سطح بهره بردار 0/5 تا 1 هکتار با انرژی خروجی 60693/75 و بازدهی انرژی 1/66 می باشد. همچنین نتایج تحقیق در خصوص انرژی مصرفی برای عملیات مختلف تولید گندم نشان می دهد که بیشترین انرژی مصرفی برای تولید گندم به عملیات کودپاشی با متوسط 43/8 درصد(18930/1 مگا ژول بر هکتار ) اختصاص دارد. و کمترین انرژی مصرفی در عملیات تولید گندم به عملیات سمپاشی با متوسط 2/27 درصد(982/46 مگا ژول بر هکتار)اختصاص دارد. در پایان به این نتیجه رسیدیم که بهترین سطح بهره بردار برای رسیدن به بالاترین بازدهی انرژی،سطح بهره بردار 2 تا 5 هکتارمی باشد که این روش کشت برای منطقه پیشنهاد میگردد، همچنین تخقیق در تعیین میزان کود مناسب برای رسیدن به بهترین بهره وری امری ضروریست و نهایتا این که شناسایی و معرفی بهترین روش آبیاری برای رسیدن به بالاترین راندمان آبیاری برای بالابردن عملکرد محصول نیز امری ضروری می باشد.

انرژی شیمیایی، انرژی مکانیکی، انرژی بیولوژیکی، بازدهی