عادل اعطا - کارشناس ارشد اصلاح نباتات

صفات کمی همچون عملکرد، خود تحت تاثیر پارامترهای مختلفی همچون اجزا عملکرد، است که هر یک از این اجزاء به نوبه خود تحت تاثیر ژنوتیپپ، محیط و اثر متقابل این دو است. شناسایی این پارامترهای موثر در عملکرد و چگونگی تاثیر هریک، از نظر اینکه هرکدام از این پارامترها به طور مستقیم و غیر مستقیم چه مقدار بر عملکرد نهایی تاثیر دارند و این تاثیر از نوع منفی است یا مثبت، ضرورت بررسی علت و معلولی این پارامترها را روشن می نماید. علاوه بر این، با استفاده از مقیاس هایی چون ضرایب حساسیت فیشر و ضریب تحمل فرناندز می توان گروه های مختلف گیاهان را از نظر نسبت عملکردی تقسیم بندی نمود. هدف این بررسی، ارزیابی ضرایب فیشر و فرناندز در شرایط تنش خشکی پایان دوره رشد و ارزیابی میزان تاثیر هریک از پارامترهای موثر در هریک از ضرایب مذکور بو د. لذا به منظور شناخت این پارامترها و یافتن مسیر و نحوه تاثیرگذاری آنها برروی عملکرد از لاین های تجاری و پیشرفته گندم استفاده شد و طرحی با مبنای بلوک کامل تصادفی طی چهار آزمایش و در دو منطقه اهواز و دزفول انجام گردید. نیاز آبی گیاه طی آزمایش محاسبه گردید و در شرایط نرمال کلیه آب مورد نیاز در اختیار گیاه قرار گرفت و در شرایط تنش آب مرحله آخر به گیاهان داده نشد. در محاسبات آماری، به منظور تفکیک صفات تاثیرگذار در عملکرد با استفاده از رگرسیون گام به گام، این صفات مشخص شدند و مورد تجزیه و تحلیل علت و معلولی قرار گرفتند. نتایج چنین بود که در مورد ضریب حساسیت به تنش فیشر (SSI) در هر دو منطقه اهواز و دزفول عملکرد تولید کاه و تعداد سنبله، بیشترین اثر منفی مستقیم را بر حساسیت به تنش عملکرد دانه داشته اند و در مورد ضریب تحمل به تنش فرناندز (STI) در اهوا ز همان دو صفت عملکرد تولید کاه و تعداد سنبله بیشترین اثر را در تولید عملکرد دانه داشت اما در دزفول تحمل تعداد سنبله بیشترین اثر را بر افزایش تحمل به تنش داشت و اثر تحمل عملکرد کاه به شدت تضعیف شده است و جای آن را وزن هزار دانه گرفته است.

تجزیه علیت- ضریب حساسیت فیشر (SSI)- ضریب تحمل فرناندز(STI)- رگرسیون گام به گام