مرضیه رشیدپور - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر
حسین علی فلاحی - بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر – مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبی
عباسعلی نوری نیا - بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر – مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبی
مسعود عزت احمدی - بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر – مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبی

به منظور تعیین صفات فنولوژیک و فیزیولوژیک مؤثر بر افزایش عملکرد دانه و اجزای عملکرد ژنوتیپ های جدید تریتیکاله، آزمایشی بصورت طرح بلوک های کامل تصادقی در سه تکرار با 13 ژنوتیپ در شمال استان گلستان (شهرستان گنبد کاووس) اجراء گردید. هر کرت آزمایشی شامل 6 خط به طول 6/66 متر با فاصله ردیف 20 سانتیمتر بطور مکانیزه با بذر کار آزمایشی غلات در اولین فرصت مناسب بعد از بارندگی کشت شد. پس از انجام تجزیه واریانس مشخص گردید که تمام صفات مورد بررسی از نظر آماری در بین ژنوتیپ ها تفاوت معنی داری داشتند. بنابر این تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای میان ژنوتیپ های مورد بررسی مشاهده گردید. مقایسه میانگین بر روی عملکرد دانه ژنوتی پهای مختلف توسط آزمون دانکن در سطح احتمال آماری 1% نشان می دهد که ژنوتیپ ET-82-15 بالاترین عملکرد دانه 6020 کیلوگرم در هکتار را به خود اختصاص داد و کمترین عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ Juanillo با 4422 کیلوگرم در هکتار بود. از مقایسه میانگین ها بر روی تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه مشخص گردید که ژنوتیپ ET-82-15 دارای بیشترین تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه بود. وزن هزار دانه و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی نقش تعیین کننده ای در عملکرد دانه ایفا نمودند و از همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه برخوردار بودند. تعداد دانه در سنبله با طول سنبله همبستگی مثبت و معنی دار و همچنین تعداد روز تا سنبله دهی با تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیکی همبستگی مثبت و معنی داری داشتند، در حالی که تعداد دانه در سنبله همبستگی منفی اما معنی دار با تعداد سنبله در متر مربع داشت. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که قسمت اعظم نوسانات عملکرد دانه را تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژی و وزن هزار دانه توجیح نمود. با توجه به عملکرد خوب برخی ژنوتیپ ها با شرایط آب و هوایی گنبدکاووس نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که ژنوتیپ ET-82-15 از میان ژنوتیپ های مورد مطالعه به عنوان ژنوتیپ برتر شناخته شد.

تریتیکاله، عملکرد، اجزای عملکرد، فنولوژی