حسین مقدم - مرکز ملی اقلیم شناسی، مشهد
سهیلا جوانمرد - پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو، سازمان هواشناسی کشور، تهران
جواد احمدیان - مرکز ملی اقلیم شناسی، مشهد
حسن عراقی - مرکز ملی اقلیم شناسی، مشهد

در مقابله با بحران خشکسالی که یک رخداد طبیعی خزنده می باشد، دو مدیریت مد نظر است. الف – مدیریت بحران ب – مدیریت ریسک مدیریت ریسک را می توان به دو بخش تقسیم کرد. مدیریت ریسک = آسیب پذیری اجتماعی + بحران خشکسالی در این مقاله سعی گردیده کاهش صدمات خشکسالی با الگوپذیری از راه کارهای مدیریت ریسک انجام پذیرد که به سه روش انجام می شود. در روش اول با توجه به پیشنهاد مهندسین کوانتا در ایران که ساده ترین و موثرترین روش آگاهی از وضع خشکی، تعیین درصد بارندگی نسبت به نرمال به صورت هفتگی یا ماهانه معرفی شده است، به منظور درجه بندی مناطق استانهای خراسان و کرمان از نظر خشکسالی از ابتدای سال زراعی 79-78 نقشه های تغییرات درصد بارندگی نسبت به نرمال به صورت ماهانه تهیه شده است. در روش دوم چون از دیدگاه جغرافیایی تعریف خشکسالی مفهومی مکانمند است، شدت خشکسالی در هر محل تابعی از ضریب تغییر پذیری بارش در همان محل است، بنابراین از نظر اقلیم شناسی شدت خشکسالی قابل تعیین بوده است، که در این روش درجه خشکسالی یا ترسالی تعیین می گردد و با تعیین درجه تجمعی خشکسالی، روند خشکسالی و نقشه های آن با استفاده از نرم افزار مربوطه تعقیب می گردد. در روش سوم محاسبات و نیاز آبی گیاهان زراعی مشخص نموده، که مقدارنیاز آبی نباتات متفاوت است، بنابراین مفهوم که خشکسالی از دیدگاه کشاورزی برای محصولات مختلف یکسان نیست. درجه خشکسالی با تعیین نیاز آبی محصولات و با روش پنمن مانتیث و باران موثر انجام می گردد. در این مقاله نتایج حاصل از روشهای ذکر شده و تلفیق آنها به عنوان الگو برای استانهای کرمان و خراسان ارائه می گردد. این نتایج شروع خشکسالی ، روند خشکسالی، خاتمه خشکسالی و شدت خشکسالیی را مشخص می نماید و با تعیین درجه تجمعی خشکسالی نقشه های پهنه بندی حاصل از آن وضعیت زمانی و مکانی خشکسالی را نشان میدهد که در واقع این نقشه ها الگوی تفاوت خسارت بیمه در نواحی مختلف جغرافیایی می باشد که تفاوتهای ضریب خطر را به طور گویا در منطقه مورد نظر نمایش می دهد.

مدیریت ریسک ، بیمه محصولات کشاورزی ، درجه خشکسالی ، روش FAO ، روش کوانتا ، النینو ENSO