فاطمه کوهباهی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج ،کرج، ایران.
علیرضا نبی پور - استادیار پژوهش، آمل، معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور
خداداد مصطفوی - استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران

کرم ساقه خوار مهمترین عامل خسارت در مزارع می باشد. کشت گیاهان مقاوم به این حشرره یکی از نیازهای مهم حفظ نباتات است که عمد ترین مزیت آن کاهش هزینه های تولید و کاهش مصرر سموم می باشد. اصلاح برای مقاومت به کرم ساقه خوار نیازمند درک مکانیسم های مقاومت و تنوع ژنتیکی مواد گیاهی موجود می باشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی عملکرد دانه ارقام و لاین های برنج تحت شرایط مختلف آلودگی به کرم ساقه خوار نواری 42 لاین و رقم تجاری در سه قطعه مختلف، به ترتیب دارای شرایط طبیعی، آلودگی شدید مزرعه ای و بدون آلودگی (کنترل شیمیایی) به صورت طرح بلوک های کاملاً تصادفی با سه تکرار در مؤسسه تحقیقات برنج کشور مورد ارزیابی قرار گرفتند.ابتدا تجزیه واریانس برای صفت ددهارت در قطعه با آلودگی مصنوعی صورت پذیرفت که اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ های مورد بررسی وجود نداشت و همچنین تجزیه واریانس صفت خوشه سفیدی در قطعه های دارای آلودگی مصنوعی و آلودگی طبیعی نشانگر وجود اختلافات بسیار معنی دار بین محیط ها و ژنوتیپ های بود که به ترتیب نشانگر تفاوت بین محیط ها و تنوع قابل ملاحظه بین ژنوتیپ ها از نظر این صفت بود. اثر متقابل ژنوتیپ و محیط نیز در این انالیز معنی دار بود. مقایسه میانگین آلودگی به خوشه سفیدی در دو قطعه دارای آلودگی طبیعی و مصنوعی نشان داد که میزان خوشه ای سفیدی در شرایط آلودگی مصنوعی به طور بسیار معنی دار بالاتر از مقدار آن در شرایط آلودگی طبیعی بود. میزان خسارت آفت بر اساس میزان مرگ جوانی مرکزی و خوشه سفیدی و میزان کاهش عملکرد ارزیابی شد. نتایج این آزمایش حاکی از وجود تنوع معنی دار از نظر مقاومت به آفت ساقه خوار در بین ارقام مورد مطالعه بود. ضرایب هم بستگی بین صفات دست محیط نشان داد که پیدایش علائم خوشه سفیدی همبستگی بسیار معنی داری با کاهش عملکرد دارد.

برنج، کرم ساقه خوار نواری، مقاومت، همبستگی