محمدعلی کاظم زاده رائف - هیئت علمی موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان، ایران
صبا میر دریکوندی - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، ایران

معماری دوران پهلوی اول از جهت اینکه معماری دوران باستانی ایران را در قالب سبک مورد توجه قرار داده است، نقطه عطفی در تاریخ معماری معاصر این سرزمین بشمار می آید. اهتمام حاکمیت آن دوره مبنی بر طراحی و احداث چندی از بناهای عمومی خدماتی، اداری سیاسی، آموزشی و فرهنگی با رویکرد باستانی و ظهور محدود نماد و نشانه های معماری دوران عظمت و شکوه تمدن ایرانی منجر به پیدایش سبک باستان گرا موسوم به سبک ملی شد. اغلب بناهای این سبک در شهر تهران احداث شده اند که دارای عملکردی نوین با فضاهای داخلی مدرن و پوسته ی بیرونی با نمادهای باستانی می باشند. اگرچه طراحی بناهای شاخص با سبک های ملی محدود می باشند اما می توان از جمله ی مهمترین بناهای احداث شده ی آن دوران را با این سبک دانست. بناهایی چون کاخ شهربانی، موزه ایران باستان و صندوق پس انداز بانک ملی. با بررسی کلی این بناها می توان بخشی از خصوصیات معماری باستانی ایران را بازیابی کرد. اگرچه این خصوصیات تا حدودی در فرم و فضای بیرونی بناها در نظر گرفته شده و فرم و فضاهای داخلی به میزان اندکی از چنین ویژگی هایی برخوردار می باشد. در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی تحلیلی بهره گرفته شده است. ضمن اینکه مطالعات به صورت اسنادی کتابخانه ای گردآوری و تحللی گشته اند. در نهایت براساس یافته های پژوهش تاثیر فرم و فضای معماری ایران باستان در پیدایش معماری سبک ملی دوران پهلوی بازشناسی و نتایج آن جمع بندی گردیده است.

فرم و فضا، معماری ایران باستان، سبک ملی، معماری دوران پهلوی اول