مریم فرتاش - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری
علی رحمتی زاده - مدرس موسسه آموزش عالی راهبرد شمال

مسجد یکی از ارکان اساسی شهر اسلامی است که جایگاه امن مسلمین برای عبادت پروردگار میباشد. مسلمین در روز چند بار به این مکان مراجعه میکنند و در آن به راز و نیاز می پردازند. مساجد و بقاع متبرکه نمونهی عالی بناهای اسلامی و کلید معماری اسلامی هستند. مساجد تنها مراکز عبادی شهرهای ایران نبودند بلکه به عنوان یک مرکز سیاسی فرهنگی و حکومتی نقش پررنگ و بسزایی در شهرسازی و معماری زمان خود داشتند. مساجد از صدر اسلام از معماری خاصی برخوردار بودند. در دوره های مختلف تاریخی نیز این نوع از معماری دارای عناصر گوناگونی مطابق با زمان خود بود. اما در دوره معاصر معماری این بناها دچار دگرگونی شده و به تدریج برخی از عناصر و آرایهها حذف شده و یا تغییر یافت و حتی روح و مرکزیت مسجد نیز غالبا بسیار کمرنگ شد و یا حتی از بین رفت. اکنون باتوجه به مساجد موجود از قرون گذشته میتوان به عنوان سند بالادستی استفاده کرد تا بتوان دوباره به مسجد علاوه بر کالبد جان و روحی دوباره بخشید و از آن به عنوان یکی از ارکان اصلی شهر یاد کرد و این مهم جز با بررسی مساجد قدیمی در هر اقلیم قابل دست یافتن نیست از اینرو در این پژوهش سعی شده است با بررسی مساجد قدیمی استان اردبیل با ویژگی های فضایی کالبدی و عناصر سازنده آنها آشنایی پیدا کرد.

مسجد، اردبیل، معماری سنتی، معماری اسلامی